رابطه زندگی و اخلاق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رابطه زندگی مادّی با
مسائل اخلاقی در روایات اسلامی در روایات اسلامی بازتاب گسترده‌ای دارد که حاکی از تأثیر عمیق
صفات اخلاقی در زندگی فردی و اجتماعی انسانها است که در ذیل به قسمتی از این احادیث پرمعنی اشاره می‌شود:
۱- در حدیثی از
امیرمؤمنان علی علیه السلام می‌خوانیم:«فی سِعَةِ
الْاخْلاقِ کُنُوزُ الْارْزاقِ؛ گنجهای روزیها، در
اخلاق خوب و گسترده، نهفته شده است!»
۲- در حدیث دیگر از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم:«
حُسْنُ الْخُلْقِ یَزیدُ فِی‌الرِّزْقِ؛
حسن خلق، روزی را زیاد می‌کند!»
۳- در حدیث دیگری از علی علیه السلام درباره تأثیر
حسن اخلاق در جلب و جذب مردم به استحکام رابطه دوستی در میان آنها چنین آمده است:«مَنْ
حَسُنَ خُلْقُهُ کَثُرَ مُحِبُّوهُ وَآنَسَتِ النُّفُوسُ بِهِ؛ کسی که اخلاقش نیکو باشد، دوستانش فراوان می‌شوند و مردم به او انس می‌گیرند.»
۴- در حدیث دیگری از امام ششم،
امام صادق علیه السلام این معنی با صراحت بیشتری آمده، می‌فرماید:«انَّ الْبِرَّ وَحُسْنَ
الْخُلْقِ یَعْمُرانِ الدِّیارِ وَیَزیدانِ فِی الْاعْمارِ؛ نیکوکاری و
حسن اخلاق، خانه‌ها (و شهرها) را آباد و عمرها را زیاد می‌کند!»
شک نیست که عمران و آبادی در سایه اتّحاد و صمیمیّت و همکاری در میان قشرهای جامعه به وجود می‌آید، و آنچه باعث تحکیم این امور شود، از عوامل مهمّ عمران و آبادی خواهد بود.
طول عمر نیز مولود آرامش فکر و آسودگی خیال و جلوگیری از فقر و همکاری و همبستگی اجتماعی است و این امور در سایه
اخلاق به دست می‌آید.
۵- در همین رابطه، در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله آمده است که فرمود:«
حُسْنُ الْخُلْقِ یُثْبِتُ الْمَوَدَّةَ؛
اخلاق خوب پیوند محبّت و دوستی را محکم می‌کند.»
و نیز در احادیث متعدّدی درباره تأثیر سوء
خلق در ایجاد نفرت اجتماعی و پراکندگی مردم، و تنگی معیشت و سلب آرامش و آسایش مطالب فراوانی آمده است؛ از جمله:
۶- در حدیثی از علی علیه السلام می‌خوانیم:«مَنْ ساءَ
خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ؛ کسی که اخلاقش بد باشد، روزی او تنگ می‌شود!»
۷- و نیز از همان حضرت آمده است که فرمود:«مَنْ ساءَ
خُلْقُهُ اعْوَزَهُ الصَّدیْقُ وَالَرَّفیْقُ؛ کسی که بد
اخلاق باشد دوستان و رفیقان او پراکنده می‌شوند و او را رها می‌کنند» .
۸- باز از همان حضرت آمده است:«سُوْءُ
الْخُلْقِ نَکِدُ الْعَیْشِ وَعَذابُ النَّفْسِ؛
اخلاق بد موجب سختی و تنگی زندگی و ناراحتی روح و وجدان می‌شود.»
۹- از امیرمؤمنان علی علیه السلام پرسیدند:«مَنْ ادْوَمُ النَّاسِ غَمّاً؛ چه کسی غم و اندوهش از همه بیشتر است؟» قال علیه السلام:«اسْوَئُهُمْ
خُلْقاً! فرمود:کسی که از همه اخلاقش بدتر است!»
۱۰- و بالاخره در حدیثی می‌خوانیم که
لقمان حکیم به فرزندش چنین نصیحت می‌کرد:«ایَّاکَ وَالضَّجْرَ وَسُوْءَ
الْخُلْقِ وَقِلَّةَ الصَّبْرِ فَلایَسْتَقیمُ عَلی هذِهِ الْخِصالِ صاحِبٌ؛ از بی‌حوصلگی و سوء
خلق و کم صبری بپرهیز که با داشتن این صفات بد، دوستی برای تو باقی نمی‌ماند!»
اخلاق در قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص ۵۸-۶۰.
