ذکر کثیر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذکر کثیر: (الذَّاکِرینَ اللَّهَ کَثیراً)در این که منظور از
«ذکر کثیر» چیست؟ در روایات اسلامی و کلمات مفسرین، تفسیرهای گوناگونی ذکر شده که ظاهراً همه از قبیل ذکر مصداق است و مفهوم وسیع این کلمه، شامل همه آنها می‌شود. از جمله در حدیثی از
پیغمبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌خوانیم:
اِذَا اَیْقَظَ الرَّجُلُ اَهْلَهُ مِنَ اللَّیْلِ فَتَوَضَّئا وَ صَلَّیا، کُتِبَا مِنَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیراً وَ الذَّاکِرَاتِ؛ «هنگامی که مرد همسرش را شبانگاه بیدار کند و هر دو
وضو بگیرند و نماز (شب) بخوانند از مردان و زنانی خواهند بود که بسیار
یاد خدا می‌کنند».
و در حدیثی از
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌خوانیم که «هر کس
تسبیح فاطمه زهراء (علیهاالسّلام) را در شب بگوید، مشمول این آیه است».
بعضی از مفسران گفته‌اند:
«ذکر کثیر» آن است که در حال قیام و قعود و به هنگامی که به بستر می‌رود یاد خدا کند. اما به هر حال، ذکر نشانه فکر است، و فکر مقدمه عمل؛ هرگز هدف، ذکر خالی از فکر و عمل نیست.
(اِنَّ ٱلۡمُسۡلِمِینَ وَ ٱلۡمُسۡلِمَٰتِ وَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ وَ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ وَ ٱلۡقَٰنِتِینَ وَ ٱلۡقَٰنِتَٰتِ وَ ٱلصَّـٰدِقِینَ وَ ٱلصَّـٰدِقَٰتِ وَ ٱلصَّـٰبِرِینَ وَ ٱلصَّـٰبِرَٰتِ وَ ٱلۡخَٰشِعِینَ وَ ٱلۡخَٰشِعَٰتِ وَ ٱلۡمُتَصَدِّقِینَ وَ ٱلۡمُتَصَدِّقَٰتِ وَ ٱلصَّـٰٓئِمِینَ وَ ٱلصَّـٰٓئِمَٰتِ وَ ٱلۡحَٰفِظِینَ فُرُوجَهُمۡ وَ ٱلۡحَٰفِظَٰتِ وَ ٱلذَّاکِرِینَ ٱللَّهَ کَثِیرٗا وَ ٱلذَّاکِرَٰتِ اَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُم مَّغۡفِرَةٗ وَ اَجۡرًا عَظِیمٗا) (به يقين،
مردان مسلمان و
زنان مسلمان، مردان با ايمان و
زنان با ايمان، مردان مطيع فرمان خدا و
زنان مطيع فرمان خدا)، مردان راستگو و
زنان راستگو، و مردان
صابر و شكيبا و
زنان صابر و شكيبا، مردان با
خشوع و
زنان با خشوع، مردان انفاق كننده و
زنان انفاق كننده، مردان روزه‌دار و
زنان روزه‌دار، مردان پاكدامن و
زنان پاكدامن و مردانى كه بسيار به ياد خدا هستند و زنانى كه بسيار خدا را ياد مى‌كنند، خداوند براى همه آنان آمرزش و پاداش عظيمى فراهم ساخته است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى و الذاكرات اللَّه كه كلمه اللَّه به خاطر اينكه معلوم بوده حذف شده يعنى، و كسانى كه
ذکر خدا را بسيار مى‌كنند، هم با زبان و هم با قلب، و اين ذكر شامل
نماز و
حج نيز هست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذکر کثیر»، ج۲، ص۹۰.
