ذوالفقار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذوالفقار؛ نام شمشیر معروف
حضرت محمد(ص)
و
امام علی(
ع) و یک کلمه عربی است و از آنجایی که در پشتش خارهای پست و بلندی مانند ستون فقرات داشت، آن‌را ذوالفقار نامیدند.
«ذوالفَقار» واژه‌ای
عربی به معنای صاحب فقرات است. فقره به معنای مهره کمر است. گفته‌شده‌است چون بر پشت این شمشیر خراش‌های پست و هموار بوده، آن را بدین نام خوانده‌اند.
از علت نامگذاری این شمشیر از
امام باقر(
ع) سوال شد، و ایشان ایشان فرمود: "
علی(ع) با شمشیر ذوالفقار به هیچ کس ضربتی نزد، مگر این که او را در دنیا از خانواده و زن و فرزندانش جدا کرد و در آخرت او را از بهشت جدا ساخت."
که این شمشیر باعث فقره و جدایی شده است.
اگر چه
میرزای قمی و
ابن شهر آشوب این شمشیر را دارای دوسر می دانند
ولی منبع معتبری که این شمشیر را دوسر معرفی کرده باشد، نداریم.
این که ذوالفقار چگونه به دست
امام علی(
ع) رسید، نظرات مختلفی وجود دارد:
در
حدیثی منسوب به
امام رضا(
ع) آمده است که
جبرئیل، آن را با خود از آسمان آورده است.
طبق
روایتی دیگر
رسول خدا(ص) فرمود: "خداى تبارک و تعالى ذوالفقار را به من عطا کرد، و فرمود اى
محمد بگیر آن را و عطا کن آن را به بهترین اهل زمین، من گفتم کیست آن کس اى پروردگار؟ حق سبحانه و تعالى گفت او
خلیفه من در زمین
علی بن ابی طالب است."
نظر دیگر این که ذوالفقار از جمله هدایایی بود که بلقیس برای
حضرت سلیمان(ع) فرستاد که به دست
منبه ابن حجاج افتاد و در
جنگ بدر امام علی(
ع) او را به قتل رسانید و ذوالفقار را گرفت.
طبری می گوید این شمشیر از آن
عاص بن منیه بوده که در
جنگ بدر کشته شد و شمشیرش به
حضرت محمد(ص) رسید و ایشان در
جنگ احد ذوالفقار را به علی(
ع) داد.
در این جنگ علی(
ع) جانفشانی‌های بسیاری در حق پیامبر(ص) انجام داد تا جایی که جبرئیل نازل شد و ایثار على(
ع) را نزد پیامبر(ص) ستود و گفت: این نهایت فداکارى است که او از خود نشان مى‌دهد. رسول خدا(ص) نیز گفت: "من از على و او از من است." سپس صدایی در آسمان شنیده شد: "لاسیف الا ذوالفقار، ولا فتى الا علی؛ شمشیرى چون ذوالفقار و جوانمردی همچون على نیست."
علامه مجلسی از
تفسیر السدی الکبیر نقل می کند که آیه: "وَ اَنْزَلنا الحَدِید فِیهِ بَأسٌ شَدِید وَ مَنافِع لِلناسِ؛
آهن را که در آن نیروى شدید و سودهایى براى مردم است، فرو فرستادیم." اشاره به ذوالفقار دارد که از آسمان برای پیامبر(ص) نازل شد.
بنابر برخی از منابع شیعی، ذوالفقار بعد از
امام علی(
ع) به
امام حسن(ع) و سپس به
امام حسین(
ع)
و در نهایت به
امام زمان(عج) رسیده
و اکنون نیز دست این امام(عج) می باشد.
چنانچه از
امام صادق(
ع) نقل شده است: "شمشیر امام زمان(عج) هنگام ظهورش، همان ذوالفقار است."
؛
از امام صادق(
ع) و
امام رضا(
ع) نقل شده است که ذوالفقار از
نشانه های امامت است و در زمان امامان در دست آنان بوده است.
البته بنابر بعضی منابع تاریخی ذوالفقار به دست نوه
امام حسن(
ع) به نام محمد بن عبدالله معروف به
نفس زکیه افتاد و او بر ضد
منصور خلیفه دوم عباسی قیام کرد و کشته شد و درنهایت این شمشیر به
هارون خلیفه پنجم بنی عباس رسید.
و هنگامی که ترکان در حدود سال ۴۶۴ هجری در
قاهره بر
مستنصر خلیفه فاطمی شوریدند و اموال آنان را غارت کردند، ذوالفقار سهم سلاطین شد.
• قرآن کریم
• ابن اثیر،
الکامل فی التاریخ، دار صادر، بیروت
• ابن شهر آشوب،
مناقب آل ابی طالب، مکتبه حیدریه، نجف
•
دائره المعارف الاسلامیه•
دائره المعارف تشیع• راجی کرمانی،
حمله حیدری، تصحیح یحیی طالبیان، دانشگاه شهید باهنر، کرمان
• حر عاملی،
اثبات الهداة، موسسه اعلمی، بیروت
• صدوق،
من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین، قم
• صدوق،
الخصال، تصحیح علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین، قم
• صدوق،
علل الشرایع، تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، مکتبه حیدریه، نجف
• طبرسی،
احتجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، دارالنعمان، نجف
• طوسی،
الغیبة، تحقیق عبادالله طهرانی، موسسه معارف
اسلامیه، قم
• طبری،
تاریخ، ترجمه پاینده، نشر اساطیر، تهران
• کاشانی
منهج الصادقین، تصحیح علی اکبر غفاری، کتابفروشی
اسلامیه، تهران
• مجلسی، بحارالانوار، الوفاء، بیروت
• میرزای قمی،
جامع الشتات، تصحیح مرتضی رضوی، موسسه کیهان، تهران
• نوری،
مستدرک الوسائل، موسسه آل البیت، بیروت
• مقریزی،
الخطط، دارالعرفان، لبنان
• مهدی زیدی،
النجم الثاقب، موسسه زید بن علی، صنعاء
