ذلِکَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذٰلِکَ:
(ذَلِكَ الْكِتَابُ)ذٰلِکَ : در
لغت عرب
اسم اشاره بعید است، به معنای «آن» (کاف آن برای خطاب و لام آن برای
تاکید است) بنابراین: «ذٰلِکَ الْکِتٰابُ» در
آیه مورد بحث مفهومش «آن کتاب» است، در حالی که در اینجا باید از اشاره به نزدیک استفاده می‌شد، و «هذا الکتاب» می‌گفت، چرا که
قرآن در دسترس مردم قرار داشته بود.
به موردی از کاربرد ذٰلِکَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
((ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ.) (اين كتاب با عظمتى است كه هيچ‌گونه شكى در آن نيست و مايه
هدایت پرهیزکاران است)
در
تفسیر نمونه آمده است: در
لغت عرب اسم اشارۀ بعید است، به معنای «آن» (کاف آن برای خطاب و لام آن برای
تاکید است) بنابراین: «ذٰلِکَ الْکِتٰابُ» در آیۀ مورد بحث مفهومش «آن کتاب» است، در حالی که در این جا باید از اشاره به نزدیک استفاده می‌شد، و «هذا الکتاب» می‌گفت، چرا که
قرآن در دسترس مردم قرار داشته بود.
این به خاطر آن است که گاهی از اسم اشارۀ بعید برای عظمت چیزی یا شخصی استفاده می‌شود، یعنی آن‌قدر مقام آن بالاست که گویی در نقطۀ دور دستی در اوج آسمان‌ها قرار گرفته است، در تعبیرات
فارسی نیز نظیر آن را داریم، فی المثل در حضور افراد بزرگ می‌گوییم: «اگر آن سرور اجازه بدهند چنین کاری را می‌کنیم»، در حالی که باید «این سرور» گفته شود و این تنها برای عظمت و بلندی مقام است. در بعضی دیگر از آیات
قرآن تعبیر به «تِلْکَ» شده که آن هم اشاره بعید است، مانند:
(تِلْکَ آیٰاتُ الْکِتٰابِ الْحَکِیمِ.)
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذلک»، ج۲، ص۷۵.
