ذا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذا:
(فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلاَلُ)ذا به معنای «این» (ذانِ و ذَیْنِ) این دو.
اسم اشاره برای نزدیک است و هاء تنبیه بر آن اضافه شده، هذا می‌شود و
مؤنث آن هذه است.
(یَسْئَلُونَکَ مٰا ذٰا یُنْفِقُونَ). «می‌پرسند چگونه
انفاق می‌کنند؟»
(هٰذٰا یَوْمُ لاٰ یَنْطِقُونَ). «این روزی است که
تکلم نمی‌کنند.»
ذا گاهی به معنای الّذی می‌آید و آن در صورتی است که بعد از «ما و من
استفهام» باشد مثل:
(مٰا ذٰا قٰالَ آنِفاً.) یعنی «مَا الَّذیٖ قٰالَ آنِفاً.» و مثل: من ذا بالدّار. یعنی کیست آن‌که در خانه است و گاهی ما ذا مجموعاً به معنی استفهام می‌آید نظیر آیه‌ای که در ابتدا ذکر شده است.
به موردی از کاربرد ذا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلاَلُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ) (اين‌گونه است
خداوند، پروردگارِ حقّ شما داراى همه اين صفات)! با اين حال، بعد از
حق، چه چيزى جز گمراهى وجود دارد؟! پس چرا از پرستش او روى‌گردان مى‌شويد؟!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در جمله (فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلالُ) لازمه حجت قبلى را يادآور شد، تا از آن نتيجه‌گيرى كند كه پس
مشرکین در پرستش بت‌ها در ضلالت‌اند، چون وقتى
ربوبیت خداى تعالى ربوبيتى حق باشد، قهراً
هدایت در پيروى آن ربوبيت و در پرستش آن مقام است، زيرا هدايت تنها با حق است و نه غير آن، پس در نزد غير حق كه همان باطل باشد چيزى به جز
ضلالت نخواهد بود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذا»، ج۲، ص۷۵.
