دیوید بن‌گوریون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِن گوریون، دیوید، از طراحان
حکومت اسرائیلی در
سرزمین فلسطین و اولین
نخست وزیر آن (۱۳۲۷ـ۱۳۳۲ ش/ ۱۹۴۸ـ۱۹۵۳) بوده است.
نام واقعی او دیوید گرین بود.
اما در جریان فعالیت سیاسیش نام بن گوریون (شیرزاد) را برای خود برگزید. وی در ۱۳۰۴/۱۸۸۶ در
شهر کوچک پلونسک در
لهستان ـ که در آن زمان جزو قلمرو
روسیه بود ـ به
دنیا آمد.
تحصیلات مقدماتی را در
مدرسه ارتدوکس هبرو گذراند. در ۱۳۲۲/۱۹۰۴ با خانواده‌اش به ورشو رفت و در آنجا به
تحصیل ادامه داد. از همان آغاز جوانی فعالیت جدّی خود را در
حزب کارگران صهیون (پوعالی زیون) آغاز کرد در ۱۳۲۴/۱۹۰۶ به
فلسطین مهاجرت کرد و در کیبوتسِ (مجتمع
کشاورزی ) پتاح تکفاح به کشاورزی مشغول شد و در عین حال به فعالیت خود در حزب کارگران صهیون ادامه داد و در ۱۳۲۸/۱۹۱۰ به کمک یکی از نزدیکترین دوستانش به نام اسحاق بن زوی، شاخه‌ای از این
حزب را با عنوان «ها احدوت» (حزب وحدت) در فلسطین تأسیس کرد.
او در همان
سال به
هیئت تحریریه که مجله‌ی ترجمان (ارگان) حزب احدوت بود پیوست و
مقالات متعددی در حمایت از
صهیونیسم نوشت.
[Encyclopaedia Judaica , Jerusalem ۱۹۷۸-۱۹۸۲
]
v. "Ben - Gurion, David" (by Yehuda Slutsky سال بعد، برای تحصیل در
رشته حقوق به
استانبول و سپس به سالونیک رفت، اما به سبب فعالیتهای تبلیغاتیش برای
ترویج صهیونیسم،
جمال پاشا ،
والی عثمانی در
شام ، دستور اخراج او و بن زوی را از سراسر قلمرو عثمانی صادر کرد. بن گوریون پس از اخراج از فلسطین، به
آمریکا رفت و در آ‌جا فعالیت گسترده‌ای را برای گسترش
اندیشه صهیونیسم و نیز تحکیم روابط میان
جنبشهای کارگری یهود در فلسطین و آمریکا آغاز کرد. وی همچنین در ایجاد «گردان یهودی» در
ارتش بریتانیا برای
جنگ علیه عثمانی سهم بسزایی داشت و خود نیز در ۱۳۳۴/۱۹۱۵ از نخستین داوطلبان برای شرکت در جنگ بود.
وی در دوران
جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ۱۹۱۸) در
لژیون یهود خدمت کرد و در انتقال تدریجی یهودیان به فلسطین بسیار کوشید.
پس از پایان
جنگ جهانی اول و شکست عثمانی، بن گوریون به فلسطین بازگشت و تحت پوشش جنبشهای کارگری، به فعالیتهای حزبی پرداخت، از جمله تأسیس حزب «احدوت‌ها عفوداه» (حزب کارگران متحد) و تشکیل
اتحادیه بزرگ کارگری موسوم به هستدروت که خود طی سالهای ۱۲۹۹ـ۱۳۱۴ ش/ ۱۹۲۰ـ ۱۹۳۵
دبیرکل آن بود. طی سالهای ۱۳۱۴ـ۱۳۲۷ ش/ ۱۹۳۵ـ ۱۹۴۸، بن گوریون
ریاست هیئت اجرایی
آژانس یهود را برعهده داشت و
مبارزه سیاسی و
نظامی صهیونیستها را برای ایجاد
دولتی یهودی در فلسطین
رهبری کرد.
وی در ۱۳۱۶ ش/ ۱۹۳۷ پیشنهاد
کمیسیون پیل را مبنی بر تقسیم فلسطین و تأسیس دولت یهود در بخش کوچکی از آن پذیرفت.
حال آن‌که برخی از همکارانش در رهبری حزب ماپای (حزب کارگران اسرائیل) با این طرح مخالف بودند.
با آغاز
جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹ـ۱۹۴۵) بن گوریون به رغم مطالب
کتاب سفید بریتانیا درباره فلسطین، تصمیم به همکاری کامل با انگلیسیها گرفت.
[Encyclopedia of the modern Middle East , eds.
]
Reeva S.
Simon, Philip Mattar, and Richard W.
Bulliet, New York ۱۹۹۶, s.
v. "Ben- Gurion, David" (by Gregory S.
Mahlerو همین امر موجب شد تا او به عنوان هم پیمان
دولت قیم بر فلسطین، فرصت خوبی برای ترویج
اندیشه صهیونیسم در فلسطین داشته باشد. در ۱۳۲۱ ش /۱۹۴۲ بن گوریون یکی از صاحبان اصلی «
طرح بالتیمور » مبنی بر ایجاد دولت یهود در فلسطین به عنوان
هدف صهیونیسم بود..
پس از
جنگ ، با همکاری آمریکاییها توانست تسهیلاتی را برای ادامه
مهاجرت یهودیان به فلسطین فراهم سازد.
همچنین وی در بُعد نظامی، مخفیانه و به رغم تظاهر به مخالفت با
تروریسم ، فعالیت
سازمان «هاگانا» جناح نظامی صهیونیستها در فلسطین را، رهبری می‌کرد و بارها در انجام عملیات تروریستی با گروههای زیرزمینی
اشترن و ارگون، وابسته به جناح راست
افراطی ، همکاری نزدیک داشت.
در ۱۳۲۶ ش /۱۹۴۷ بن گوریون
قطعنامه سازمان ملل متحد مبنی بر تقسیم
فلسطین به دو
دولت یهودی و
عرب فلسطین را پذیرفت و این بیشتر بدان جهت بود که وی مطمئن بود عربها این قطعنامه را رد می‌کنند. در ۱۳۲۷ ش/ ۱۹۴۸ با اعلان تشکیل
دولت اسرائیل ، بن گوریون به عنوان اولین
نخست وزیر اسرائیل برگزیده شد. پس از اعلان تشکیل دولت اسرائیل، جنگ بین چهار
کشور عرب با اسرائیلیها آغاز شد و بن گوریون با منحل کردن سازمانهای شبه نظامی و برکنار کردن سران و
فرماندهان آنها، این سازمانها را در
ارتش ادغام کرد و خود در
مقام نخست وزیر و
وزیر دفاع فرماندهی جنگ علیه ارتشهای عرب را به عهده گرفت.
مهمترین اقدام او جذب صدها هزار تن از یهودیان به فلسطین بود.
در ۱۳۳۲ ش/ ۱۹۵۳ بن گوریون از همه مسئولیتهای خود
استعفا کرد و نخست وزیری را به
موشه شارت واگذاشت و خود در یک
شهرک صهیونیستی در
صحرای نقب سکنی گزید، اما همچنان
مرکز ثقل امور سیاسی اسرائیل محسوب می‌شد.
در ۱۳۳۴ ش/ ۱۹۵۵ پس از استعفای لاون از وزارت دفاع ـ به سبب رسوایی او و آشکارشدن
فعالیت جاسوسی اسرائیل در
مصر ـ بن گوریون به وزارت دفاع بازگشت و در پایان همان سال بار دیگر نخست وزیر شد. در ۱۳۳۵ ش/ ۱۹۵۶ پس از آن‌که
جمال عبدالناصر ،
رئیس جمهوری مصر،
تنگه سوئز را
ملی کرد، بن گوریون در برنامه ریزی برای حمله سه جانبه
فرانسه ـ
انگلستان ـ
اسرائیل به مصر، بسیار مؤثر بود.
[Encyclopedia of the modern Middle East , eds
]
Reeva S.
Simon, Philip Mattar, and Richard W.
Bulliet, New York ۱۹۹۶, s.
v. "Ben- Gurion, David" (by Gregory S.
Mahler
در ۱۳۳۶ـ۱۳۳۷ ش/ اواخر ۱۹۵۷ و اوایل ۱۹۵۸، بن گوریون
نظریه معروف خود موسوم به «
نظریه پیرامون » را به اجرا درآورد و از طریق ایجاد ارتباطات مخفی با
محمدرضا پهلوی ،
شاه ایران ، عدنان مندرس، نخست وزیر
ترکیه و هایلا/ هایله سلاسی
امپراتور اتیوپی ـ که هر سه در
اردوگاه ضد
کمونیسم و مخالف
ناصریسم بودند ـ توانست پیمانی چهار جانبه و اعلام نشده، برای محاصره
جهان عرب ، بویژه مصر، به وجود آورد.
در ۱۳۴۲ ش /۱۹۶۳ بن گوریون خود را
بازنشسته کرد.
و لوی اشکول، در هر دو مقام، جانشین او شد. با این حال بن گوریون به فعالیتهای حزبی در رأس «ماپای» ادامه داد.
مرگ وی در دهم
آذر ۱۳۵۲/ اول
دسامبر ۱۹۷۳ در ۸۷ سالگی روی داد.
یهودیان طرفدار بن گوریون درباره وی بسیار
مبالغه کرده و از وی با عناوین «
معمار دولت اسرائیل»، «
پدر اسرائیل»، «
پیامبر مسلّح » یا «پیامبر
مدرن »
یاد کرده‌اند.
(۱) احمد ساجدی، مشاهیر سیاسی قرن بیستم، تهران ۱۳۷۴ ش .
(۲) محمد شریده، شخصیات اسرائیلیة، بیروت ۱۹۹۵ .
(۳) محسن محمد صالح، التیار الاسلامی فی فلسطین ۱۹۴۸ـ۱۹۱۷، کویت ۱۹۸۹ .
(۴) غلامرضا علی بابائی، فرهنگ تاریخی ـ سیاسی ایران و خاورمیانه، تهران ۱۳۷۴ ش .
(۵) .Encyclopaedia Judaica , Jerusalem ۱۹۷۸-۱۹۸۲, sv "Ben - Gurion, David" (by Yehuda Slutsky) ;.
. (۶) Encyclopedia of the modern Middle East , eds Reeva S Simon, Philip Mattar, and Richard W Bulliet, New York ۱۹۹۶, sv "Ben- Gurion, David" (by Gregory S Mahler) ;.
. (۷) Dan Kurzman, Ben Gurion prophet of fire , New York ۱۹۸۳;.
(۸) Alan Palmer, Who's who in world politics , London ۱۹۹۶.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « دیوید بن‌گوریون»، شماره۱۸۹۹.
