دوستی با برادر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ترجیح دوستی
برادر بر دوستی
خدا،
رسول و
جهاد در
راه خدا، موجب قرار گرفتن در زمره
فاسقان و محروم از
هدایت الهی میشود.
قل ان کان... اخونکم... احب الیکم من الله ورسوله وجهاد فی سبیله... والله لایهدی القوم الفـسقین.
بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران .... در نظرتان از خداوند و پیامبرش و
جهاد در راهش محبوبتر است، در
انتظار باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند و خداوند جمعیت نافرمانبردار را
هدایت نمیکند!
این
آیه خطاب
به رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلّم است، و این
اشاره است
به اعراض از
مؤمنین مورد بحث در آیه قبلی، و اینکه خدای تعالی از دلهای آنان خبردار است، و میداند که دلهایشان آن چنان مشغول است که
نهی او سبب نمیشود از دوستی پدران و برادران
کافر خود دست بردارند، و در دلهایشان ایجاد داعی نمیکند بر اینکه بعدها
گوش بفرمان
خدا شوند، و بخاطر امر
خدا با
کفار هر چند پدران و برادرانشان باشند بجنگند.
و مانع ایشان از این
کار محبتی است که
به غیر
خدا و رسول و جهاد در راه
خدا دارند، لذا خدای تعالی در این آیه اصول لذاتی که علاقه نفوس را
به خود جلب میکند بر میشمارد، و آن اصول عبارتست از پدران، برادران، همسران و
قوم و
قبیله، و اینها کسانی هستند که طبیعت جامعه
به قرابت نسبی نزدیک و یا دور و یا قرابت سببی در بینشان رابطه بر قرار کرده، و جمعشان میکند. و اموالی که بدست آورده و جمع کردهاند و تجارتی که از کسادیش هراسناک میشوند، و منزلهایی که خوش آیندشان است، و اینها اصول دیگری است که قوام جامعه در رتبه دوم بر آنهاست.
آن گاه میفرماید: اگر مردم دشمنان
دین را
دوست داشته و
محبت به این امور را بر
محبت به خدا و رسول او و جهاد در
راه او مقدم بدارند، باید منتظر باشند تا
خدا امر خود را بیاورد، و
خدا مردم
فاسق را
هدایت نمیکند.
روی گردانان از جهاد،
به علت دوستی و ارتباط عاطفی با برادر، مورد تهدید خداوند میباشد:
قل ان کان... اخونکم... احب الیکم من الله ورسوله وجهاد فی سبیله فتربصوا حتی یاتی الله بامره...
چه ظلمی از این بالاتر که
انسان با پیوند دوستی با بیگانگان و دشمنان حق، هم
به خویشتن
ستم کند و هم
به جامعهای که تعلق
به آن دارد، و هم
به فرستاده
خدا!.
در این آیه
به خاطر اهمیت فوق العاده موضوع، همین مطلب با شرح و تاکید و تهدید بیشتری بیان میشود، روی
سخن را
به پیامبر کرده، میفرماید:
به آنها بگو اگر پدران، و فرزندان، و برادران، و همسران، و
عشیره و
قبیله شما، و
اموال و سرمایههایی که جمع آوری کردهاید، و تجارتی که از کساد آن بیم دارید و مساکن مرفهی که در مورد
رضایت و علاقه شما است، در نظرتان محبوبتر از
خدا و پیامبر او و جهاد در راهش میباشد، در
انتظار باشید که
مجازات و
کیفر شدیدی از ناحیه
خدا بر شما نازل گردد (قل ان کان آباؤکم و ابناؤکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقترفتموها و تجارة تخشون کسادها و مساکن ترضونها احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله فتربصوا حتی یاتی الله بامره).
و از آنجا که ترجیح این امور بر
رضای خدا و جهاد یک نوع نافرمانبرداری و
فسق آشکار است و دلباختگان
زرق و برق زندگی مادی شایستگی
هدایت الهی را ندارند در پایان آیه اضافه میکند: خداوند گروه
فاسقان را هدایت نمیکند (و الله لا یهدی القوم الفاسقین)
در آیات بالا خطوط اصلی
ایمان راستین از ایمان آلوده
به شرک و
نفاق ترسیم شده است و حد فاصل میان
مؤمنان واقعی و افراد ضعیف الایمان مشخص گردیده و با صراحت میگوید که اگر سرمایههای هشتگانه زندگی مادی که چهار قسمت آن مربوط
به نزدیکترین خویشاوندان (پدران و فرزندان و برادران و همسران)، و یک قسمت مربوط
به گروه اجتماعی و عشیره و قبیله است، و قسمت دیگری مربوط
به سرمایهها و اندوختهها، و قسمتی مربوط
به رونق
تجارت و
کسب و
کار، و سرانجام قسمتی
به خانههای مرفه ارتباط دارد، در نظر
انسان پرارزشتر و گرانبهاتر از
خدا و
پیامبر صلیاللهعلیوآله و
جهاد و اطاعت فرمان او است تا آنجا که حاضر نیست آنها را فدای
دین کند، معلوم میشود ایمان واقعی و کامل تحقق نیافته است. آن روز
حقیقت و
روح ایمان با تمام ارزشهایش تجلی میکند که در مورد چنین فداکاری و گذشت تردید نداشته باشد.
بعلاوه آنها که آماده چنین گذشتی نیستند در واقع
به خویش و جامعه خویش ستم میکنند، و حتی از آنچه میترسند در آن خواهند افتاد، زیرا ملتی که در گذرگاههای
تاریخ و لحظات سرنوشت آماده چنین فداکاریهایی نباشند دیر یا زود مواجه با شکست میشود و همان خویشاوندان و اموال و سرمایههایی که
به خاطر دلبستگی
به آن از جهاد چشم پوشیده است
به خطر میافتند و در چنگال دشمن نیست و نابود خواهند شد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۸۹، برگرفته از مقاله «دوستی با برادر».