دعا در روایات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دعا در روایات، در موارد زیادی وارد شده است که از جمله آنها می‌توان به
فضیلت دعا و
فواید دعا و آداب و مکان و زمان دعا و.... اشاره کرد که در این مقاله به بعضی از این موارد پرداخته می‌شود.
۱. «عن امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) : احب الاعمال الی الله - عزوجل - فی الارض الدعاء؛
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) فرمودند: محبوبترین عمل نزد
خداوند متعال در روی
زمین، دعاست.»
۲. «عن النبی (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): الدعاء مخ العبادت ولا یهلک مع الدعاء احد؛
پیامبر اسلام فرمودند:
دعا مغز
عبادت است و کسی که اهل دعاست نابود نمی‌شود.»
۳. «حنان بن سدیر عن ابیه قال: قلت لابی جعفر ای العباده افضل، فقال ما من شیء افضل عندالله - عزوجل - من ان یسئل و یطلب مما عنده؛
؛
حنان گوید پدرم گفت: از
امام باقر (علیه‌السّلام) پرسیدم بهترین عبادت کدام است، فرمودند هیچ چیز نزد خداوند از درخواست و طلب آنچه که نزد خداوند است، بهتر نیست.
۱. «عن الکاظم (علیه‌السّلام) : علیکم بالدعاء فان الدعا لله و طلب الی الله یرد البلاء و قد قدر و قضی؛
امام کاظم (علیه‌السّلام) فرمودند: دعا کنید چرا که دعا و درخواست از خداوند
بلا را دفع می‌کند در حالیکه بلا مقدر و حتمی شده است.»
۲. «عن الصادق (علیه‌السّلام) قال ان عندالله - عزوجل - منزلة لا تنال الا بمساله؛
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: نزد خداوند متعال مقام و منزلتی است که فقط با دعا می‌توان به آن رسید.»
۳. «علاء بن کامل قال: قال لی ابوعبدالله (علیه‌السّلام) علیک بدعاء فانه شفاء من کل داء؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : دعا کن که دعا شفای هر دردی است.»
۱. «قال ابوعبدالله (علیه‌السّلام) : من کانت له الی الله ـ عزوجل ـ حاجة فلیبدع بالصلاه علی محمد و آله ثم یسال حاجته ثم یختم بالصلاه علی محمد و آل محمد فان الله - عزوجل - اکرم من ان یقبل الطرفین و یدع الوسط؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : هر کس حاجتی به درگاه خداوند دارد اول با
صلوات بر پیامبر و آلش شروع کند سپس حاجت بخواهد و در پایان دعا را با صلوات ختم کند چرا که خداوند متعال کریم‌تر از آن است که دو طرف دعا را قبول کند و وسط را نپذیرد.»
۲. «قال امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) : یا صاحب الدعا لا تسئل ما لایکون ولایحل؛
حضرت علی (علیه‌السّلام) : ای دعا‌کننده چیزهایی را که نشدنی است و
حلال نیست از خداوند طلب نکن.»
۳. «عن جعفر بن محمد قال: اذا اراد احدکم ان یستجاب له فلیطیب کسبه و لیخرج من مظالم الناس و ان الله لا یرفع الیه دعاء عبد و فی بطنه حرام او عنده مظلمة لاحدٍ من خلقه؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : وقتی کسی از شما خواست دعایش اجابت شود باید درآمدش حلال باشد و
حق‌الناس بر عهده‌اش نباشد. دعای بنده‌ای که در شکمش
لقمه حرام باشد یا بر عهده‌اش حق‌الناس باشد به سوی خداوند بالا نمی‌رود.»
۴. «قال رسول الله: لا یرد دعاء اوله بسم الله الرحمن الرحیم؛
دعایی که با بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم شروع شود، رد نمی‌شود.»
۱. «و روی عن الرضا (علیه‌السّلام) قال: ما وقف احد تبلک الجبال - مشیرا الی المواقف الشریفه من مکه و نواحیها - الّا استجیب له؛
امام رضا (علیه‌السّلام) در حالیکه اشاره به
مکه و اطراف آن می‌کرد فرمود: هر کس در آن کوه‌ها توقف کند - و دعا کند - دعایش مستجاب می‌شود.»
۲. «عن الصادق (علیه‌السّلام) : ان لله تعالی بقاع یستجاب فیها الدعاء فتلک البقعه من تلک البقاع؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : خداوند مکانهایی دارد که در آنها دعا مستجاب است و
حرم امام حسین از آن مکانها است.»
۱. «عن الصادق (علیه‌السّلام) : یستجاب الدعاء فی اربعه مواطن، فی الوتر و بعد الفجر و بعد الظهر و بعد المغرب؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : دعا در چهار وقت به اجابت می‌رسد: آخر شب (قبل از
اذان صبح)، بعد از اذان صبح، بعد از
نماز ظهر و بعد از
مغرب.»
۲. «عن ابی عبدالله قال: من تقدم فی الدعاء استجیب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکه صوت معروف ولم یحجب عن السماء و من لم یتقدم فی الدعاء لم یستجب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکه ان ذالصوت لا تعرفُه؛
کسی‌که قبل از
بلا دعا کند هنگام بلا دعایش مستجاب می‌شود و
ملائکه گویند صدای این شخص آشناست و دعا به
آسمان می‌رود و کسی‌که قبل از بلا دعا نکند هنگام نزول بلا، دعایش مستجاب نمی‌شود و ملائکه گویند صدای این شخص را نمی‌شناسیم.»
۱. «قال ابوعبدالله: هل تعرفون طول البلاء من قصره، قلنا: لا، قال: اذا الهم احدکم الدعاء عند البلاء فاعلم ان البلاء قصیر؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : آیا بلای طولانی‌مدت را از بلای کوتاه‌مدت تشخیص می‌دهید؟ گفتیم: نه، فرمود: وقتی هنگام دعا بر کسی الهام شد دعا کند، بداند که بلا کوتاه مدت است.»
۲. «قال ابوالحسن موسی (علیه‌السّلام) : ما من بلاء ینزل علی عبد مؤمن فیلهمه الله - عزوجل - الدعاء الاکان کشف ذلک البلاء و شیکا و ما من بلاء ینزل علی عبد مؤمن فیمسک عن الدعاء الا کان ذلک البلاء طویلا؛
امام کاظم (علیه‌السّلام) : وقتی بر مؤمنی بلا نازل می‌شود و بعد خداوند دعا کردن را بر او الهام می‌کند، نشان‌دهنده برطرف شدن بلاست و هنگامی‌که بلا بر مؤمن نازل شود و از دعا خودداری کند، نشانه طولانی بودن بلاست.»
۱. «عن ابی عبدالله (علیه‌السّلام) قال: دعاء المرء لاخیه بظهر الغیب یدر الرزق و یدفع المکروه؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : پشت سر دیگران دعا کردن باعث جلب روزی و از بین رفتن ناگواریها می‌شود.»
۲. «قال ابوجعفر (علیه‌السّلام) : اسرع الدعا نجحا للاجابت، دعاء الاخ لاخیه بظهر الغیب یبدا بالدعاء لاخیه فیقول له ملک موکل به آمین ولک مثلاه؛
امام صادق: سریعترین دعا برای اجابت دعا برای برادر دینی است که هم دعا پشت سر او باشد و هم اول برای او دعا کند. در این صورت ملک موکل به این دعا آمین گوید و به دعا‌کننده گوید برای تو دو برابرش باد.»
۱. «عن ابی عبدالله (علیه‌السّلام) : کان ابی اذا حزنه امر جمع النساء و الصبیان ثم دعا و امنوا؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : پدرم وقتی از پیش‌آمدی محزون می‌شد، زن‌ها و بچه‌ها را جمع می‌کرد سپس دعا می‌فرمود و آنان آمین می‌گفتند.»
۲. «عن ابی عبدالله قال: ما اجتمع اربعه رهط قط علی امر واحد فدعوا الله الاتفرقوا عن اجابه؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : وقتی چهار نفر جمع شوند و در مورد یک‌چیز دعا کنند قبل از پراکنده شدن دعایشان مستجاب می‌شود.»
۱. «عن علی (علیه‌السّلام) : ما کان الله لیفتح باب الدعاء و یغلق علیه باب الاجابه؛
امام علی (علیه‌السّلام) : نمی‌شود که خداوند در دعا را باز کند اما در اجابت را ببندد.»
۲. «قال رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): ما فتح الله - عزوجل - لعبد باب مساله فخزن عنه باب الاجابة؛
خداوند در دعا را بر بنده‌ای باز نمی‌کند. مگر اینکه در اجابت را باز کرده باشد.»
۱. «فی
الحدیث القدسی: یا موسی سلنی کل ما تحتاج الیه حتی علف شاتک و ملح عجینک؛
در
حدیث قدسی آمده است خداوند فرمود: ای
موسی هرچه احتیاج داری از من بخواه حتی علف گوسفندانت و نمک طعامت.»
۲. «سمعت ابا عبدالله یقول: علیکم بالدعاء فانکم لاتقربون بمثله ولا تترکوا صغیره لصغرها ان تدعوا بها انّ صاحب الصغار هو الصاحب الکبار؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : دعا کنید چراکه هیچ‌چیز همچون دعا شما را به خدا نزدیک نمی‌کند طلب و حاجتهای کوچک را به خاطر کوچکی‌شان ترک نکنید چراکه برآورنده حاجتهای کوچک همان خداوند است که برآورنده حاجتهای بزرگ است.»
۱. «عن ابی عبدالله (علیه‌السّلام) قال: کان ابی یقول: خمس دعوات لا یحجبن ان الرب تبارک و تعالی، دعوة الامام المقسط و دعوة المظلوم و دعوة الولد الصالح لوالدیه و دعوة الوالد الصالح لولده و دعوة المومن لاخیه بظهر الغیب؛
امام باقر (علیه‌السّلام) : دعای پنج نفر اجابت می‌شود؛ دعای
پیشوای عادل، دعای مظلوم، دعای فرزند صالح در حق والدین، دعای پدر صالح در حق فرزند و دعای مومن پشت سر برادرش.»
۲. «اباعبدالله یقول: ثلاثة دعوتهم مستجابة: الحاج... و الغازی و المریض؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : دعای سه تن مستجاب است؛ حاجی (
حج‌گذار)، جنگجو (
رزمنده) و
مریض.»
۱. «عن ابی عبدالله قال: اربعه لا تستجاب لهم دعوة: رجل جالس فی بیته یقول: الهم ارزقنی...، رجل کانت له امراه فدعا علیها، و رجل کان له مال فافسده فیقول الهم ارزقنی و رجل کان له مال فادانه بغیر بینة؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : چهار کس دعایشان مستجاب نمی‌شود؛ مردی‌که در خانه بنشیند و دعا کند خدایا روزی مرا برسان، مردی‌که زن داشته باشد و به ضررش دعا کند، و مردی‌که مالش را از بین ببرد و درخواست روزی کند، و مردی که مالی را
قرض بدهد بدون
شاهد.»
۱. «عن اباجعفر (علیه‌السّلام) قال: ان العبد یسال الله الحاجة فیکون من شانه قضاءها الی اجل قریب او الی وقت بطیء فیذنب العبد ذنباً فیقول الله تعالی للملک لا تقض حاجته و احرمه ایاه فانه تعرض لسخطی و استوجب الحرمان منّی؛
امام باقر (علیه‌السّلام) : گاهی
بنده از خداوند حاجتی را درخواست می‌کند که شایسته استجابت است حال به زودی یا در مدت طولانی سپس این بنده گناهی را مرتکب می‌شود، خداوند به ملائکه می‌فرماید حاجتش را برآورده نکنید و او را محروم کنید چرا که باعث خشم من و محرومیت از
فضل من شد.»
۲. «عن امیرالمومنین (علیه‌السّلام) قال: ان الله تبارک و تعالی اوحی الی المسیح عیسی بن مریم قل للملا من بنی اسرئیل: ... انی غیر مستجیب لاحد منکم دعوة ولاحد من خلقی قبله مظلمة؛
امیرالمومنین فرمود: خداوند به
عیسی وحی کرد که به
بنی‌اسرائیل بگو: دعای کسی را که حق‌الناس بر عهده‌اش باشد اجابت نمی‌کند.»
۱. «عن ابی عبدالله (علیه‌السّلام) قال: اذا دعوة فظن ان حاجتک بالباب؛
امام صادق: وقتی دعا کردی فکر کن حاجتت برآورده شده.»
۲. «عن رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) قال: ادعوا الله و انتم موقنون بالاجابة؛
رسول اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): دعا کنید در حالیکه یقین به اجابت دارید.»
۱. «اباعبدالله (علیه‌السّلام) یقول: لایستجیب دعاء بظهر قلب ساه فاذا دعوت فاقبل بقلبک ثم استیقن بالاجابة؛
امام صادق (علیه‌السّلام) : خداوند دعایی را که با قلب غافل خوانده شود اجابت نمی‌کند پس هنگام دعا با دل‌وجان به درگاه خدا روی‌آور پس یقین به اجابت داشته باش.»
۲.« ابی عبدالله (علیه‌السّلام) قال: قال امیرالمؤمنین لا یقبل الله - عزوجل - دعاء قلب لاه و کان علی (علیه‌السّلام) یقول: اذا دعا احدکم للمیت فلایدعو له و قلبه لاه عنه ولاکن لیجتهد له فی الدعاء؛
امام صادق (علیه‌السّلام) و امیرمومنان فرمود: خداوند دعای دل غافل و بی‌توجه را قبول نمی‌کند و آن حضرت می‌فرمود: وقتی که برای میتی دعا می‌کند در حالیکه بی‌توجه است دعا نکند و در حال توجه قلبی برای او دعا کند.»
«قال رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): الدعاء سلاح المومن و عمود الدین و نور السموات و الارض؛
رسول اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): دعاء
سلاح مؤمن و
ستون دین و نور آسمانها و زمین است.»
قال النبی (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله): الا ادلّکم علی سلاح ینجیکم من اعدائکم و یدرّ ارزاقکم، قالوا بلی، قال: تدعون ربکم باللیل و النهار فان سلاح المومن الدعاء. پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود: آیا می‌خواهید شما را راهنمایی کنم بر سلاحی که شما را از دشمنانتان نجات دهد و باعث جلب روزی شود.
گفتند: بلی، فرمود:
روز و
شب دعا کنید چراکه سلاح مومن دعاست.
ادات دعا،
اخلاص در دعا (قرآن)،
استجابت دعا،
اجابت دعا و آرامش (قرآن)
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دعا در روایات»، تاریخ بازیابی ۹۶/۲/۳۱.
