دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی»، حاوی دروسی است در
علم شریف هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی که حضرت استاد
حسن زاده آملی ، آنها را در روزهای
پنج شنبه و
جمعه دوران تحصیلی حوزه مقدسه قم، برای عده‌ای از طلاب و محصلین علوم دینی، تدریس نموده است. کتاب، به
زبان فارسی است.
کتاب، در دو جلد تنظیم شده است؛ جلد اول، مشتمل بر یک دیباچه و شصت و پنج درس و جلد دوم، حاوی چهل و پنج درس می‌باشد.
علم هیئت که از آن با نام‌های دیگر چون
اختر شناسی ، علم الفلک و مجسطی و... نیز یاد می‌شود، یک بخش از چهار بخش
علم ریاضی (
حساب ،
هندسه ،
موسیقی و
هیئت ) است و از حالات اجرام بسیطه علوی و سفلی و اشکال و اوضاع آنها و ابعاد بین آنها و حرکات افلاک و کواکب و مقادیر آنها بحث می‌کند.
علم یاد شده گر چه مدتی است رونق خود را در حوزه‌های علوم دینی از دست داده، ولی در سابق همیشه یکی از علوم رایج و رسمی حوزه‌ها بوده است و کتاب‌هایی به عنوان کتب درسی، در سه سطح بدایات و متوسطات و نهایات، در این فن تدریس می‌شدند که اهم آنها عبارتند از:
۱.
تشریح الافلاک شیخ بهایی ؛ ۲. فارسی هیئت قوشچی؛ ۳. شرح چغمینی
قاضی زاده رومی ؛ ۴.
اصول اقلیدس ؛ ۵. شرح علامه خفری بر تذکرة؛ ۶.
زیج بهادری ؛ ۷. مجسطی و... به هر حال، اخیرا، حضرت استاد حسن زاده دام ظله که عینیت جامعیت حوزه‌های اصیل اسلامی است، دست به ابتکاری نو زد و در تدریس هیئت، روشی بسیار پسندیده و نوین با ترتیب و نظمی خاص پی ریزی نمود که اگر طالب این فن شریف، طبق آن پیش برود و حضرت استاد نیز بر ادامه اش توفیق یابد، پس از گذراندن آن، بر همه کتاب‌های مزبور مسلط و از آنها بی نیاز می‌گردد، چرا که معظم له، در این روش در عین حالی که ترتیب منطقی مطالب را حفظ کرده، از همه کتاب‌های یاد شده، بر حسب اقتضای مقام و تناسب موضوعات استفاده می‌نماید.
باری، جناب ایشان، از
مهر ماه ۱۳۶۵، روزهای
پنج شنبه و
جمعه و دیگر ایام تعطیلی و
استراحت خود را به تدریس هیئت با همان روشی که بدان اشاره شد، اختصاص داد؛ بدین صورت که جزوه‌های درس پیشاپیش توسط ایشان نگاشته می‌شد و سپس در میان محصلین حاضر در جلسه توزیع و تدریس می‌گردید، تا اینکه بالاخره جزوه‌های یاد شده که حاوی صد و یازده (صد و ده) درس است، به صورت مطلوبی در دو مجلد توسط مرکز انتشارات
دفتر تبلیغات اسلامی قم ، در
زمستان ۱۳۷۱، طبع و نشر شد.
استاد، خود، در دیباچه کتاب چنین می‌نگارد:
«این کتاب مستطاب، دروسی در دانش گران قدر هیئت و دیگر رشته‌های ارزش مند ریاضی است که هر دانشمند دینی را بدان نیاز است، زیرا که بیان گر
آیات و
روایات وقت و
قبله و
هلال است و دستور استوار خط سمت قبله و
اعتدال و زوال. علاوه اینکه حاوی معارفی است که ینابیع
آب حیاتند و حایز مطالبی که مصابیح فرا راه وادی
ظلمات . تدریس آن در جمع پریشانی به روزهای پنج شنبه و جمعه
سال تحصیلی
حوزه علمیه قم اختصاص یافت، چنان که
تصنیف آن نیز هم
زمان تدریس در پنج شنبه بیستم
محرم ۱۴۰۷ ق ۱۳۶۵، ۷، ۳ ش، آغاز گردید. امید است که به تایید و توفیق الهی بدان شیوه شایسته و روش بایسته که خواسته نگارنده است، انجام یابد بارخدایا این چنین باد».
نرم افزار مجموعه آثار علامه حسن‌زاده آملی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
