• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَرِب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: عادت.


دَرِب (به فتح دال و کسر راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای عادت کردن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
تَدْریب (به فتح تاء و سکون دال) به معنای عادت دادن می‌باشد.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره اهل شام كه به صفّین آمده بودند و نیز در نامه‌ای به مالک اشتر از این واژه استفاده کرده است.
این ماده دو بار در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است.




دَرِب به معنای عادت كردن است.
تدريب به معنی عادت دادن می‌باشد.



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - يُدَرَّبَ - خطبه ۲۳۶ (درباره اهل شام)

امام (علیه‌السّلام) درباره اهل شام كه به صفّين آمده بودند می‌فرمايد: «جُفاةٌ طَغامٌ عَبيدٌ أَقْزامٌ جُمِّعُوا مِنْ كُلِّ أَوْب وَ تُلُقِّطُوا مِنْ كُلِّ شَوْب مِمَّنْ يَنْبَغي أَنْ يُفَقَّهَ وَ يُؤَدَّبَ وَ يُعَلَّمَ وَ يُدَرَّبَ»
«خشن هستند و اراذل. بردگانند و پَستان. از هر ناحيه جمع شده و نژاد خالص ندارند. از كسانی كه بايد تفهيم شوند و تأديب گردند و تعليم فرائض و تمرين داده شوند.»


۲.۲ - تَدْريباً -نامه ۵۳ (نامه حضرت به مالک اشتر)

آن حضرت به مالك اشتر نیز می‌نويسد: «فَإِنَّ في ذلِكَ تَزْهيداً لاَِهْلِ الاِْحْسانِ فِي الاِْحْسانِ تَدْريباً لاَِهْلِ الاِْساءَةِ عَلَى الاِْساءَةِ»
«نيكوكار و بدكار در نزد تو يكسان نباشد اين عمل باعث مى‌شود كه نيكوكار از کار نیک كنار كشد و اين كار عادت دادن اهل بدى بر بدى است.»



اين واژه دو بار در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است.



۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۷۹.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج ۲، ص ۵۶.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج ۲، ص ۱۸۷.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۵۷۲-۵۷۳، خطبه ۲۳۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج ۳، ص ۲۵۸، خطبه ۲۳۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۳۵۷، خطبه ۲۳۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۵۵۹، خطبه ۲۳۸.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۴، ص ۵۵۸.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۳، ص ۵۵۸-۵۵۹.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج ۸، ص ۵۷۵-۵۷۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۱۶، ص ۲.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۳، ص ۳۰۹.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۷۰۳، نامه ۵۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج ۳، ص ۹۸، نامه ۵۳.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۴۳۰-۴۳۱، نامه ۵۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۶۷۳، نامه ۵۳.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۵، ص ۲۳۶.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۵، ص ۲۴۹.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج ۱۰، ص ۴۳۴.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص ۱۸۹.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۷، ص ۴۴.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۵۷۳، خطبه ۲۳۶.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۷۰۳، نامه ۵۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «درب»، ج۱، ص۳۷۹-۳۸۰.    






جعبه ابزار