دراسات فی المکاسب المحرمة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
« دراسات في المكاسب المحرمة» تأليف
آیت الله حسینعلی منتظری ، كه جلد اول آن به بحث درباره موضوع
فقه معاملات و كسب‌هاى
حرام پرداخته است. اين كتاب در واقع شرحى مفصل بر مبحث
مکاسب محرمه از كتاب" المكاسب" نوشته
آيت الله شیخ مرتضی انصاری است. ناشر كتاب نشر تفكر
قم مى‌باشد كه براى نخستين بار آن را در ۱۴۱۵ ق چاپ نموده است. تعداد صفحات كتاب ۶۰۵ صفحه و زبان آن
عربی مى‌باشد. منابع مورد استفاده مؤلف در پاورقى معرفى شده و در پايان كتاب نيز فهرستى تفصيلى از موضوعات و عناوين مندرج در كتاب ارائه گرديده است.
شرح مستدل و مستوفى مباحث مكاسب محرمهجهت استفاده طلاب و فقه‌پژوهان.
به روش
فقه استدلالی و با استفاده از ادله كتاب و سنت و عقل به نگارش درآمده و اقوال فقهاى بزرگ
شیعه به ويژه
شیخ مرتضی انصاری كه اين كتاب شرح مكاسب اوست را مورد نقد و تحليل قرار داده است.
در اين كتاب نخست
آيات و رواياتى كه در آن ضوابط كلى معاملات مطرح شده است مورد بحث و بررسى قرار گرفته و وجوه معاملات و ضابطه
حرام و
حلال بودن و
حرمت وضعی و تكليفى برخى از معاملات و لزوم پاى‌بندى به
عقود و
ایقاعات در آنها مشخص شده است.
در همين راستا نگارنده به
آيات قرآنى در موضوع حليت تجارت، وفاى به عهد در عقود، حليت
بیع و حرمت
ربا استناد كرده و با توجه به روايات كليدى در باب معاملات به اقسام معامله برحسب منشأ اعتبار ملكيت
اشاره كرده و برخى از قواعد فقهى مورد استفاده از روايات را تبيين نموده و
سند و دلالت اين قبيل از روايات را بررسى كرده است. سپس به انواع كسب‌هاى حرام و
حکم شرعی معامله كردن بر اعمال حرام اشاره نموده و حرمت كسب و معامله كردن كالاهاى نجس را بيان كرده و ادله مخالفين بيع اشياى نجس را مورد ارزيابى قرار داده است.
در اولين قسم از مكاسب حرام، نگارنده به خريد و فروش بول حيوانات حرام گوشت و
انسان پرداخته و جواز چنين بيعى در جايى كه براى آن منفعت قابل توجه عقلايى مفروض است را بررسى نموده و ادله جواز آن را مطرح مى‌كند. آنگاه به بحث درباره بيع عذره انسان و حيوان پرداخته و روايات مربوط به آن را نقل و شرح مى‌نمايد و جواز خريد و فروش ارواث طاهره و همچنين خريد و فروش خون و منى و نطفه را در صور مختلف آن مورد تجزيه و تحليل فقهى قرار مى‌دهد.
در ادامه نگارنده به خريد و فروش اجزاى مردار در صورتى كه منفعت قابل توجه عقلايى براى آن متصور شود پرداخته و روايات دال بر جواز بيع جنين را مطرح و مورد ارزيابى دلالتى و
سندى قرار داده است.
در همين زمينه به خريد و فروش مردار و اشياء نجس ديگر، به كافر كه خريد و فروش آن را جايز و حلال مى‌داند اشاره نموده و مباحثى درباره
تذکیه حيوان و
ذبح شرعى آن ارائه مى‌نمايد. مطالب و فروعات فقهى در خصوص خريد و فروش سگ و خوك غيرآبى( سنگ و خوكى كه در خشكى زندگى مى‌كنند)، خريد و فروش شراب، خريد و فروش اشياى نجسى كه قابليت
طهارت ندارد و استثنائات بيع كالاهاى نجس و موارد جواز و عدم جواز بيع آنها، از ديگر امورى است كه در ادامه مباحث كتاب به آنها اشاره شده و فروعات و قواعد فقهى مربوط به آنها با توجه به ديدگاه‌هاى شيخ مرتضى انصارى مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.
دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة نویسنده:آیت الله حسینعلی منتظری
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
