درآمدی بر تفسیر علمی قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در آمدی بر تفسیر علمی قرآن، تالیف دکتر محمد علی رضائی اصفهانی کتاب پیرامون
تفسیر علمی قرآن نوشته شده است.
مطالب کتاب در سه بخش:
تفسیر ،
علم (
قرآن و
علم ) و تفسیر علمی قرآن ارائه شده است که در بخش اول پس از تعریف تفسیر و تاویل معیارهای تفسیر معتبر و روشهای تفسیری بیان شده است که این بخش به عنوان مقدمه می‌باشد اما آنچه که اساس مطالب این کتاب را تشکیل می‌دهد بخش دوم و بخش سوم می‌باشد که مؤلف محترم برای بیان تفسیر علمی قرآن در ابتدا رابطه
علم و
دین و دیدگاههای موافقین و مخالفین در مورد علوم تجربی و رابطه آن با
قرآن را مورد بررسی قرار داد.
و در بخش پایانی تفسیر علمی قرآن را مورد بحث و نمونه‌هایی از تفسیر علمی قرآن را ذکر نموده‌اند با روشی که در کتاب ارائه شده و مطالبی را که توضیح داده‌اند مساله تعارض علم و دین به خوبی روشن شده و در حقیقت رابطه علم و دین، جایگاه اساسی آن روشن و سازگاری و انطباق یافته‌های علوم تجربی با دست آوردهای
وحی قرآنی به اثبات رسیده است
کتاب دارای
تقریظی از آیت الله
معرفت و مقدمه‌ای از طرف مؤلف و سه بخش و چهارده فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است. بخش اول: تفسیر این بخش شامل سه فصل می‌باشد.
تعریف‌ها شامل: تعریف لغوی و اصطلاحی تفسیر، فرق
تفسیر و
تاویل .
معیارها شامل: معیارهای تفسیر معتبر،
شرایط مفسر ،
منابع تفسیر معتبر.
روشهای تفسیری شامل: علل پیدایش شیوه‌های مختلف در تفسیر قرآن،
تفسیر قرآن با قرآن ،
تفسیر قرآن با عقل ،
تفسیر قرآن با روایات ،
تفسیر علمی ،
تفسیر موضوعی قرآن،
تفسیر به رای تفسیر رمزی و اسطوره‌ای،
تفسیر اجتهادی (تفسیر کامل)
علم این بخش دارای شش فصل می‌باشد:
قرآن و علم شامل: تاکید قرآن بر علم، علوم و مسلمانان، علوم
واجب و
حرام در
اسلام ، مقایسه
قرآن با
تورات و
انجیل در توجه به علم.
علوم شامل: علم چیست، سیر طبقه بندیهای علوم، معیارهای طبقه بندی علوم.
مطالب علمی قرآن شامل: آیا همه
علوم بشری در قرآن وجود دارد، دلایل موافقین و مخالفین، جمع بندی و نتیجه گیری، مطالب علمی قرآن استطرادی است،
بخش چهارم: شامل: مقدمه، آیا علوم تجربی
یقین آور است، آیا علوم تجربی می‌تواند ماورای حس را اثبات کند، توافق قرآن با علوم جدید، آیا قرآن نظریات علمی را اثبات یا نفی می‌کند، آیا علوم تجربی در فهم آیات تاثیر دارد، مقدار تاثیر علوم تجربی در فهم قرآن.
رابطه علم و دین شامل: مقدمه، تداخل
علم و
دین ، تعارض علم و دین، جدایی مطلق علم و دین توافق و سازگاری علم و دین، تاثیرات علم و دین در یکدیگر.
حوزه‌های مختص و مشترک علم و دین شامل: مقدمه، نظریه کانت، نظریه اگزیستانسیالیست، نظریه‌های زبان علم و دین نظریه تداخل حوزه‌های علم و دین، اشتراک علم و دین در حوزه انسان و طبیعت.
این بخش شامل پنچ فصل می‌باشد مقدمات شامل: مقدمه،
معنی اصطلاحی تفسیر علمی پیشینه تاریخی تفسیر علمی در غرب، پیشینه تاریخی تفسیر علمی در
اسلام ، علل گسترش تفسیر علمی، تفسیر علمی در بستر تاریخ شامل موافقان تفسیر علمی از قبیل:
ابن مسعود ،
بو علی سینا ،
غزالی ، مرحوم
طبرسی ... مخالفان تفسیر علمی همچون:
ابو اسحاق شاطبی ،
شیخ محمود شلتوت ، دکتر
ذهبی قائلان به تفصیل در تفسیر علمی همچون:
سید جمال اسدآبادی ،
سید قطب ،
رشید رضا محمد صادق المراغی،
علامه طباطبائی ،
آیت الله مکارم شیرازی ،
آیت الله معرفت و...
دلایل تفسیر علمی و اقسام آن شامل: دلایل موافقین و مخالفین، دیدگاههای تفصیل و دلایل آنها، اقسام تفسیر علمی از جهت هدف مفسر، اقسام تفسیر علمی از جهت شکل و شیوه تفسیر،
معیارهای تفسیر علمی معتبر معیارهای
تفسیر علمی غیر معتبر ،
آثار منفی و مثبت تفسیر علمی ، خلاصه و نتیجه گیری.
تفسیر علمی و تعارض علم و دین شامل: آیا تعارض قرآن با علم ممکن است، راه حلهای تعارض علم و
دین ، تا چه اندازه می‌توان در ظواهر امر قرآن مصرف نمود، تعبد و اعتقاد به
ظاهر آیات قرآن تا چه اندازه لازم است، علل تعارض علم و دین و راههای جلوگیری از آن .
نمونه‌های تفسیر علمی آیات قرآن شامل: قضایا و آیاتی که تفسیر علمی در آنها صورت می‌گیرد، نمونه‌هایی از تفسیر علمی معتبر، نمونه‌هایی از تفسیر علمی غیر معتبر
مؤلف پس از طرح موضوع،دیدگاههای مخالفین و موافقین را همراه با اداله آنها ذکر می‌نماید و در پایان نتیجه گیری می‌نمایند و در بخش دوم- فصل پنجم،در این فصل رابطه
علم و
دین را مورد بحث قرار داده چهار احتمال در این باره بدین صورت ذکر می‌کند که:
۱- علم و دین با یکدیگر رابطه‌ای ندارند ۲- رابطه خصمانه دارند ۳- تداخل دارند ۴- با یکدیگر سازگاری دارند.
۳- بخش سوم- فصل پنجم: نمونه‌هایی از آیات که از طرف دانشمندان علوم اسلامی و
علوم تجربی ،
تفسیر علمی شده و سپس آن نظریه تغییر کرده و تفسیر قرآن در معرض خطا قرار گرفته است بیان شده (مانند
خلقت انسان و
نظریه تکامل داروین ).
۴- بخش سوم- فصل پنجم: نمونه‌های تفسیر علمی معتیر را با استفاده از آیات توضیح داده و در ادامه آن آیاتی که تفسیر علمی (غیر معتبر) شده ذکر و دلیل غیر معتبر بودن آنها بیان شده است .
۵- در بخش سوم- فصل اول (مقدمات)،پیشینه تاریخی تفسیر علمی در
غرب و
جهان اسلام را بطور جداگانه بحث نموده و نتیجه گیری می‌کنند که
تفسیر علمی قرآن از قرن دوم هجری شروع شده است در ادامه این بحث علل آن را نیز بیان می‌نمایند.
۶- در بخش دوم،فصل اول: (
قرآن و
علم ) نقش مسلمانان در پیشرفت علم را تشریح نموده،خدماتی را که مسلمانان در پیشرفت علوم مختلف ارائه داده‌اند ذکر شده است.
۷- در بخش دوم- فصل سوم: در این فصل پیرامون مطالب علمی قرآن بحث نموده و اینکه آیا همه علوم در
قرآن موجود است یا خیر؟ دلایل موافقان و مخالفان را ذکر و مورد نقد و بررسی قرار داده‌اند و نتیجه می‌گیرند که ظاهر آیات
قرآن بر تمام علوم بشری دلالت ندارند گر چه در قرآن به بعضی از علوم اشاره شده است.
۸- در بخش سوم: فصل چهارم: در این فصل پیرامون
تعارض قرآن با علم بحث نموده،در ابتداء تعارض علم و دین را به دو صورت (واقعی و ظاهری) توضیح داده،در پایان راه حلهای تعارض علم و دین را بیان نموده‌اند.
کتاب یک جلد،متن آن فارسی،دارای ۵۱۶ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: معمولی ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۳۷۵ ۶- ناشر: انتشارات اسوه (وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه) ۷- تیراژ: ۳۰۰۰ جلد ۸- دارای فهرست: الف: منابع و ماخذ ب: آیات ج: روایات د: اعلام ه- فهرست مطالب (بصورت
اجمالی) و- فهرست تفصیلی ۹- دارای فهرست کتابشناسی تفسیر علمی (کتابنامه) ۱۰- نام کتاب: در آمدی بر تفسیر علمی قرآن ۱۱- نام مؤلف: محمد علی رضایی اصفهانی
نرم افزار مشکاة الانوار،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
