دبیرخانه سازمان ملل متحد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دبیرخانه سازمان ملل متحد، یکی از نهادهای مهم بین‌المللی است چرا که تمام مسائلی که در ارگان‌های
سازمان ملل متحد مطرح می‌شود باید برای اظهارنظر و تصمیم آماده باشد و هماهنگی‌های لازم توسط دبیرخانه انجام می‌شود. دبیرخانه تحت مدیریت دبیرکل قرار دارد که او کارمندان دبیرخانه را بر مبنای توسعه و تعادل جغرافیایی کشورها تعیین می‌کند. اعضای دبیرخانه جزء مامورین بین‌المللی بوده و دارای امتیازات و مصونیت‌هایی هستند که دیپلمات‌ها دارند.
دبیرکل یک شخصیت بسیار مهم و مؤثر در سازمان ملل است چرا که هماهنگی و نظم و ترتیب کلیه امور سازمان ملل به عهدۀ اوست و همچنین نظارت مستقیم بر اجرای مصوبات
مجمع عمومی و
شورای امنیت و سایر دستگاه‌ها به عهدۀ او می‌باشد. طبق ماده ۹۷ منشور، دبیر
کل به پیشنهاد شورای امنیت و با تصویب مجمع عمومی برای مدت پنج سال که برای یک بار نیز قابل تجدید است، انتخاب می‌شود البته انتخاب دبیر
کل باید با رای مثبت همۀ اعضای دائم شورای امنیت باشد اگرچه که معمولاً انتخاب دبیرکل از میان اعضای غیردائم شورای امنیت می‌باشد.
اولین دبیرکل سازمان ملل در سال ۱۹۴۶ شخصی بنام تویگوه لی (Trigvelee) اهل نروژ بود که پس از اتمام دوره‌اش به مدت سه سال نیز به کار خود ادامه داد و پس از استعفای او شخصی بنام
هامر شولد (Hammershold) در سال ۱۹۵۳ از سوئد به این سمت انتخاب شد، به علت فعالیت‌های مؤثر هامر شولد در صحنه‌های بین‌المللی نقش دبیر
کل در
جامعه بین‌المللی اهمیت بیشتری پیدا کرد و به همین علت طرح ترویکا (ترویکا در زبان روسی نام درشکه‌ای است که از طریق سه اسب کشیده می‌شود.) از سوی
شوروی در سال ۱۹۶۰ ارائه شده که در کنار دبیر
کل یک هیات سه نفره متشکل از نمایندگان کشورهای سرمایه‌داری،
سوسیالیستی و غیر متعهد ایجاد شود تا اینکه فعالیت‌های دبیرکل تعدیل یابد که البته با مخالفت اکثریت کشورها روبرو شد.
سومین دبیرکل سازمان ملل،
اوتانت اهل برمه بود که به جا‌ی هامر شولد انتخاب و در سال ۱۹۶۶ نیز مجدداً به این سمت انتخاب شد دبیر
کل بعدی
والدهایم از اتریش بود که در سال ۱۹۷۲ انتخاب شد او نیز برای دو دوره متصدی این سمت بود و پس از او
خاویر پرزدکوئیار انتخاب و در سال ۱۹۹۲
پطرس غالی از
مصر به عنوان ششمین دبیرکل برگزیده شد و پس از او
کوفی عنان عهده‌دار این سمت بود، هم اکنون آقای
یان کی مون از کره جنوبی عهده‌دار این سمت می‌باشد.
طبق مادۀ ۹۹ منشور سازمان ملل متحد، دبیرکل می‌تواند توجه شورای امنیت را به هر موضوعی که به عقیدۀ او
صلح و
امنیت بین‌المللی را به خطر می‌اندازد جلب نماید و در حقیقت او به عنوان وجدان بیدار دنیا عمل می‌کند و طبق ماده ۱۳ نظامنامۀ داخلی مجمع عمومی، دبیرکل می‌تواند هر موضوعی را که به عقیدۀ او لازم باشد در دستور کار مجمع عمومی یا سایر ارکان قرار دهد و تاکنون دبیران
کل سازمان ملل در بحران‌های بین‌المللی نقش بسزایی داشته‌اند برای مثال می‌توان به
بحران خاورمیانه عربی،
قبرس،
کشمیر،
بحران موشکی کوبا اشاره کرد.
هر یک از ارکان سازمان ملل ممکن است ماموریت خاصی را به دبیرکل محول نماید. دبیرکل هر ساله گزارش جامعی از فعالیت‌های سازمان ملل در زمینه‌های مختلف
سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و فرهنگی به مجمع عمومی ارائه می‌دهد و معمولاً ضمن تسلیم این گزارش نظریات و پیشنهادهای خود را در مورد مسائل مختلف بین‌المللی به اطلاع مجمع می‌رساند.
جدای از مدیریت دبیرخانه، دبیرکل سازمان ملل، رئیس دستگاه ادارای سازمان ملل است و دستگاه اداری سازمان ملل با چندین هزار عضو و تشکیلاتی مختلف تحت ادارۀ دبیرکل می‌باشد. در حقیقت دبیرکل ناظر نظم و امنیت دنیاست چرا که مکلف است در هر موقع که اختلال در
صلح و امنیت بین‌المللی مشاهده کند آن‌را به شورای امنیت و مجمع عمومی گزارش دهد و با تصمیمات آن نهادهای بین‌المللی،
صلح و امنیت را به جامعۀ بین‌المللی به ارمغان آورد به همین دلیل اگر شخصیت قوی و مستقل در سازمان ملل باشد می‌تواند تحولاتی را در جامعۀ جهانی ایجاد نماید و بارها اتفاق افتاده که با حسن تدبیر دبیرکل سازمان، مناقشات بین‌المللی حل و فصل شده است.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دبیرخانه سازمان ملل متحد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱۱/۱۸.
