دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات نهاد نظارتی قوه قضائیه ایران بر رفتار و عملکرد
قضات است. این نهاد نظارتی ضمن کنترل اعمال و رفتار قضات، دارای وظایف، و شرایطی است که اگر رعایت نشود، مجازات‌هایی را برای
قاضی خاطی در پی خواهد داشت. در این نوشتار هریک از ساز و کارهای این نهاد قانونی مورد تبیین و بررسی قرار خواهند گرفت.
برای نظارت مؤثر، بر حُسن جریان قضایی، به‌خصوص اعمال و رفتار قضات، رسیدگی به تخلفات آنان، از لحاظ ترفیع و ارتقاء و از حیث تعیین کیفر انتظامی و
تعلیق قضات متهم به ارتکاب
جرم، مراجع ذیل را
قانون پیش‌بینی کرده است:
۱- دادسرای انتظامی قضات.
۲- دادگاه
عالی انتظامی قضات.
۳- دادگاه
عالی تجدید نظر انتظامی قضات، که در تهران تشکیل می‌گردد.
۴- محکمه
عالی انتظامی.
دادسرای انتظامی قضات، برای نخستین بار در اجرای لایحه قانونی سازمان دادسرای انتظامی قضات مصوب مهرماه ۱۳۳۱ تشکیل گردید. این دادسرا از دادستان انتظامی و به تعداد لازم دادیار و کارمند اداری تشکیل می‌شود شرایط دادستان به قرار زیر است:
۱- حداقل ۴۵ سال سن.
۲- ۲۰ سال سابقه قضایی.
۳- حداقل پایه ۱۰ قضایی.
۴- در دوره ۱۰ ساله اخیر خدمت خود، محکومیت انتظامی از درجه چهار به بالا نداشته باشد.
۱- تحقیق در جهات اخلاقی و اعمال و رفتار منافی با حیثیت و شئون قضایی و سوء شهرت کارمندان قضایی.
۲-تحقیق در مورد مسامحه در انجام وظایف اداری مثل به موقع حاضر نشدن.
۳-
بازرسی و کشف تخلفات و تقصیرات مستخدمین قضایی.
۱- شکایت ذی‌نفع.
۲- اعلام مراجع رسمی صلاحیتدار.
۳- ارجاع دادگاه
عالی انتظامی.
۴- مشهودات و مسموعات و اطلاعات دادستان انتظامی و یا دادیاران دادسرای انتظامی.
۵- اعلام وزیر دادگستری یا دادستان کل.
دادگاه
عالی انتظامی قضات تنها مرجع قضایی است که با کیفرخواست دادستان به تخلفات قضات رسیدگی می‌کند. این دادگاه از یک نفر رئیس و دو نفر عضو اصلی تشکیل می‌گردد و دارای یک عضو
علی البدل است. این دادگاه در طول دادسرای انتظامی قضات بوجود آمده و با محکمه
عالی انتظامی قضات فرق دارد.
۱-حداقل درجه علمی دارای لیسانس (حقوق).
۲-حداقل ۲۰ سال سابقه خدمت قضایی.
۳-عدم محکومیت انتظامی بالاتر از درجه ۳.
قضات از طرف رئیس قوه انتخاب شده و غیر قابل تغییر بوده و موظف به قبول خدمت در دادگاه انتظامی می‌باشند و الا بازنشسته می‌شوند.
۱- رسیدگی به تقاضای تعلیق (که این تقاضا از طرف رئیس قوه، دادستان کل و دادستان انتظامی مطرح می‌گردد).
۲- رسیدگی به تقاضای ترفیع قضات.
۳- مرجع نهایی تخلفات انتظامی وکلا (رسیدگی به تخلفات اعضاء هیئت مدیره و اعضای دادگاه‌های انتظامی و دادستان و دادیاران انتظامی وکلا، مرجع شکایت از رد تقاضای پروانه وکالت از جانب هیئت مدیره کانون وکلاء و...).
۴- رسیدگی به تخلفات اعضای دادگاه و دادستان انتظامی کانون کارشناسان رسمی.
۱- بی‌نظمی در دفاتر، محاکم، دادسراها .
۲- تاخیر در رسیدگی.
۳- عدم اعلام ختم رسیدگی.
۴- افشاء رای قبل از اعلام رسمی.
۵- عدم گزارش تخلفات اداری.
۶- رفتار مُوهن قضات نسبت به یکدیگر.
۷- عدم ضَم اسناد و مدارک طرفین در پرونده.
۸- گزارش خلاف واقع.
۹- طفره و تعلل از صدور رای.
۱۰- تکرار تخلف.
۱۱- غیبت قضات.
۱۲- تخلفات و مجازات‌ها در سایر قوانین.
۱۳- اعتبار ندادن به اسناد ثبت شده.
۱۴- عدم ابراز اسناد و اوراق مورد نیاز مراجع قضایی.
۱۵- بازداشت متهم بیش از ۲۴ ساعت بدون تفهیم اتهام و...
۱- اخطار کتبی بدون درج در برگ خدمت.
۲- توبیخ کتبی با درج در برگ خدمت.
۳- کسر حقوق ماهانه تا یک ثلث از یک ماه تا شش ماه.
۴- انفصال موقت از سه ماه تا یکسال.
۵- تنزل پایه، یک درجه یا زیادتر.
۶- انفصال دائم از خدمت قضایی.
۷- انفصال دائم از خدمت وزارت دادگستری.
۸- انفصال دائم از خدمت دولت.
۱- بیات، محمدرضا، دادرسی انتظامی و تقصیرات انتظامی قضات، تهران، خط سوم، چ سوم، ۱۳۸۵، ص۲۹۰-۹۹.
۲- شمس، دکتر عبدالله، آیین دادرسی مدنی، تهران، دراک، چ چهارم، ۱۳۸۵، ج۱، ص۲۰۲-۱۷۴.
۳- مدنی، دکتر سید جلال الدین، آئین دادرسی مدنی ۱و۲، تهران، پایدار، چ اول، ۱۳۸۲، ج۱، ص۴۸۴-۴۶۹.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات»، تاریخ بازیابی:۱۴۰۰/۰۲/۱۳.
