خَرَقَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَرَقَ: (رَکِبا فِی السَّفینَةِ خَرَقَها)«خَرَقَ» همان‌گونه که «
راغب» در «
مفردات» می‌گوید: به معنای پاره کردن چیزی از روی
فساد بدون مطالعه و فکر است،
و ظاهر کار این مرد عالم، راستی چنین بود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
خَرَقَ:
(سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ) (پاك و منزّه است آن كس كه بنده‌اش را در يك شب، از
مسجدالحرام به
مسجدالأقصی كه گرداگردش را پربركت ساخته‌ايم برد، تا برخى از نشانه‌هاى خود را به او ارائه دهيم؛ چرا كه او شنوا و بيناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: نتيجه اين سير دادن را بيان مى‌كند و آن اين است كه پاره‌اى از
آیات و نشانه‌هاى خود را به وى نشان دهد، و اينكه گفتيم: پاره‌اى به خاطر وجود كلمه من در كلام است. و سياق كلام دلالت دارد بر اينكه آن آيات از آيات و نشانه‌هاى عظيمى بوده، هم چنان كه در آيه ديگرى در داستان
معراج به اين معنا تصريح نموده و فرموده است،
(لَقَدْ رَأى مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى) آيه‌هاى بزرگى از آيات پروردگارش را مشاهده نمود.
و اينكه فرمود:
(إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ) بيان علت سير دادن او به منظور نشان دادن آيات است، يعنى
خدا چون شنوا بگفته‌هاى بندگان و بيناى به افعال ايشان است و تقاضاى حال
رسول خود را ديد كه چنين اكرامى را اقتضاء مى‌كرد لذا او را براى نشان دادن پاره‌اى از آيات و نشانه‌هايش شبانه سير داد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا) (آن دو به راه افتادند؛ تا آن‌كه سوار كشتى شدند،
خضر كشتى را سوراخ كرد.
موسی گفت: «آيا آن را سوراخ كردى كه اهل كشتى را
غرق كنى؟! راستى چه كار ناپسندى انجام دادى!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
لام در جمله لِتُغْرِقَ أَهْلَها
لام غايت است، زيرا هر چند كه عاقبت سوراخ كردن كشتى غرق شدن است و قطعا خضر منظورش به دست آمدن اين
غايت و نتيجه نبوده، و ليكن بسيار مى‌شود كه عاقبت قهرى و ضرورى از باب ادعا و مجازا
غايت منظور نظر گرفته مى‌شود، چون شنونده و يا خواننده خود مى‌داند كه اين عاقبت منظور نظر نيست هم چنان كه بسيار مى‌شود كه مى‌گويى: فلانى، آيا مى‌خواهى با انجام اين كار خودت را هلاك كنى؟.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خَرَقَ»، ص۲۰۷.
