خلاد سندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَلّاد سِندی، راوی
امامی قرن دوم بود.
طوسی لقبش را سندی ثبت کرده و در اسناد روایات نیز با همین عنوان ضبط شده است.
از این‌رو، ظاهرآ ضبط آن به صورت سُدّی
و سرّی
تصحیف سندی است.
همچنین او را با لقب بزاز خوانده‌اند
که احتمالا از شغل او یا خانواده‌اش حکایت دارد.
رجالیان متقدم او را کوفی دانسته‌اند.
نجاشی احتمال می‌دهد خلّاد سندی همان خلّاد بن خلف مُقری، دایی
ابوسمینه محمد بن علی صیرفی، باشد.
در حالی که همو
ذیل عنوان ابوسمینه محمد بن علی صیرفی، این فرد را خلّادبن عیسی معرفی کرده است
(که خلاد بن عیسی را پسرعموی
حکم بن حکیم صیرفی دانسته است).
بهبهانی این دو قول را چنین جمع کرده که نام پدر خلّاد،
خلف بن عیسی بوده و در اولی با نام پدر (خلّادبن خلف) و در دومی با نام جد (خلّاد بن عیسی) یاد شده است.
از سوی دیگر، طوسی
از فردی با نام خلّاد بن خالد مقری یاد کرده، که ظاهرآ همان خلّاد مقری مذکور در
رجال نجاشی و درنتیجه همان خلّاد سندی است.
در این صورت، خلف تصحیفِ خالد و لقبش صیرفی
(خلاد بن عیسی صیرفی) خواهد بود.
(که اختلاف خالد و خلف را دلیل عدم اتحاد این دو دانسته است).
مؤید این احتمال را می‌توان در کتاب‌های طبقات قرّاء یافت که از خلّاد بن خالد صیرفی به‌عنوان راوی قرائت
حمزة بن حبیب ــ از قاریان هفت گانه ــ یاد شده است
(که گفته با نام خلّاد بن خلف یا خلّاد بن عیسی نیز از او یاد شده است).
گفته شده است او هم‌نشین
سُلیم بن عیسی از شاگردان خاص
حمزة بن حبیب بود و
قرائت قرآن را نزد وی آموخت.
ذهبی
از تسلط فوق‌العاده وی بر قرائات قرآن حکایتی نقل کرده است.
نام خلّاد در شمار اصحاب و راویان
امام صادق علیه‌السلام آمده
و او بی‌واسطه از آن حضرت روایت کرده است.
در کتاب‌های رجالی، توصیفی دالّ بر مدح یا ذم وی نیامده اما رجالیان متأخر نقل
ابن ابی عُمَیر و صَفوان از او را دالّ بر وثاقت وی دانسته‌اند.
ابن ابی‌حاتِم رازی از رجالیان
اهل‌سنّت نیز او را صدوق دانسته است.
خلّاد کتابی داشته که برخی از جمله ابن ابی‌عمیر و صفوان از آن روایت کرده‌اند.
احتمال دارد که این همان کتاب مختصری باشد که هشت روایت دارد و راوی آن ابن ابی‌عمیر است.
چهار روایت آن در دیگر کتاب‌های حدیثی
شیعه نیز آمده است.
این کتاب به همراه چند اصل دیگر در کتاب
الاصول
الستة عشر (قم ۱۳۶۳ش) منتشر شده است.
موضوع روایات این کتاب، به‌جز دو روایت در فضل
علی علیه‌السلام و شیعیان او
و مسائل فقهی است.
یک نقل اضافی دیگر از خلّاد در
مصادقة الاخوان ابن بابویه آمده است که در کتاب مذکور نیست.
در کتب رجالی
شیعه از تاریخ وفات خلّاد ذکری نیست، اما در منابع اهل سنّت درگذشت او را به سال ۲۲۰ در
کوفه دانسته‌اند.
(۱) آقابزرگ طهرانی.
(۲) ابن ابی‌حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآباد، دکن ۱۳۷۱ـ۱۳۷۳/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۳، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
(۳) ابن بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش.
(۴) ابن بابویه، کتاب مَن لایَحضُرُه الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۱۴.
(۵) ابن بابویه، مصادقة الاخوان، کاظمیه ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۶) ابن جزری، غایة النهایة فی طبقات القرّاء، چاپ برگشترسر، قاهره (بی‌تا).
(۷) ابن حِبّان، کتاب الثقات، حیدرآباد، دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
(۸) ابن داوود حلّی، کتاب الرجال، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم (بی‌تا).
(۹) ابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، چاپ محمدرضا حسینی جلالی، قم ۱۴۲۲.
(۱۰) محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۱)
الاصول الستة عشر من
الاصول الاولیة: مجموعة من کتب الروایة الاولیة فی عصر الائمة المعصومین علیه‌السلام، چاپ ضیاءالدین محمودی، قم ۱۳۸۱ش.
(۱۲) محمد بن اسماعیل بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، دیاربکر: المکتبة الاسلامیة، (بی‌تا).
(۱۳) احمد بن محمد برقی، کتاب المحاسن، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۳۰ش.
(۱۴) محمدباقر بن محمداکمل بهبهانی، تعلیقات علی منهج المقال، در محمد بن علی استرآبادی، منهج‌المقالفی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر، چاپ سنگی (تهران) ۱۳۰۷.
(۱۵) ابوالقاسم خویی، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
(۱۶) ابوالقاسم خویی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳، چاپ افست قم (بی‌تا).
(۱۷) محمد بن احمد ذهبی، تاریخ‌الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
(۱۸) محمد بن احمد ذهبی، طبقات‌القرّاء، چاپ احمدخان، ریاض ۱۴۱۸/ ۱۹۹۷.
(۱۹) موسی بن عبداللّه زنجانی، کتاب الجامع فی الرجال، (قم) ۱۳۹۴.
(۲۰) شوشتری.
(۲۱) صفدی.
(۲۲) فخرالدین بن محمد طریحی، جامع المقال فیما یتعلق باحوال الحدیث و الرجال، چاپ محمدکاظم طریحی، تهران (۱۳۷۴).
(۲۳) محمد بن حسن طوسی، تهذیب‌الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران ۱۳۹۰.
(۲۴) محمد بن حسن طوسی، رجال‌الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵.
(۲۵) محمد بن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة واصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب
الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.
(۲۶) حسن بن یوسف علامه حلّی، ایضاح‌الاشتباه، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵.
(۲۷) محمدامین بن محمدعلی کاظمی، هدایة‌المحدثین الی طریقة المحمدین، چاپ مهدی رجایی، قم ۱۴۰۵.
(۲۸) محمد بن محمدابراهیم کلباسی، الرسائل الرجالیة، چاپ محمدحسین درایتی، قم ۱۳۸۰ـ۱۳۸۱ش.
(۲۹) کلینی، الکافی.
(۳۰) عبداللّه مامقانی، تنقیح‌المقال فی علم الرجال، چاپ محیی‌الدین مامقانی، قم ۱۴۲۳ـ.
(۳۱) محمد بن علی موحد ابطحی، تهذیب‌المقال فی تنقیحکتاب الرجال للشیخ الجلیل ابی‌العباس احمد بن علی النجاشی، ج ۵، قم ۱۴۱۷.
(۳۲) احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهرب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «خلاد سندی».
