خشکبیجار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خُشْکِبیجار، بخش و شهری در شهرستان
رشت ، از شهرهای
استان گیلان می باشد.
در شمال شهرستان رشت واقع است و دریای خزر در شمال آن قرار دارد و مشتمل است بر دو دهستان حاجی‌بِکَنْدِه خشکبیجار و نوشَر خشکبیجار و یک شهر به نام خشکبیجار که مرکز بخش به‌شمار می‌رود.
آب و هوای آن معتدل و مرطوب است. رود دائمی نورود، ریزابه سفیدرود به طول حدود ۳۵ کیلومتر با جهت شمال‌شرقی در این بخش جریان دارد؛ همچنین این رود دو انشعاب به نامهای کَفشِه‌رود، از ساحل راست و خشکبیجار رود، از ساحل چپ دارد.
اهالی آن به
کشاورزی ، باغداری،
دامداری ، زنبورداری، پرورش کرم‌ابریشم، پرورش
ماهی و حصیربافی اشتغال دارند.
محصولاتی از قبیل برنج و، فراورده‌های باغی پرتقال،
لیموترش و نارنگی، به،
انار ،
سیب ، گوجه سبز و بنشن در آن به عمل می‌آید.
اهالی آن
شیعه دوازده امامی‌اند و به
فارسی با گویش گیلکی گفتگو می‌کنند.
جمعیت آن طبق آمار ۱۳۸۵ش، ۲۸۰۵۱ تن ضبط شده است که از این تعداد ۷۴۷۸ تن (ح ۲۷%) شهرنشین‌اند که ساکنان شهر خشکبیجار به‌شمار می‌روند.
از لحاظ تقسیمات کشوری، در ۱۳۲۳ش، خشکبیجار یکی از دهستانهای شهرستان رشت ضبط شده است.
در مرداد ۱۳۷۴ بخش خشکبیجار به مرکزیت شهر خشکبیجار در شهرستان رشت تشکیل شد.
مرکز بخش خشکبیجار، این شهر در ارتفاع حدود ۱۴- متری، در فاصله حدود هشت‌کیلومتری مغرب شهر لَشْتِنِشاء/لَشْتْنِشا، در دشت واقع شده است. آب و هوای آن معتدل و مرطوب است. بیشترین درجه حرارت آن ْ۴ر۳۱ در مرداد و کم‌ترین آن ْ۲ر۱- سانتیگراد در بهمن است. میانگین بارش سالانه آن حدود ۹۸۱، ۱میلیمتر ضبط شده است.
رودخانه‌های حاجی‌بکنده و گشته‌سرده در مغرب شهر خشکبیجار جریان دارند.
شهر خشکبیجار با راه اصلی به شهر رشت و با راه اصلی از طریق شهر لشت‌نشا (در ۲۶ کیلومتری شمال‌شرقی شهر رشت) به مرکز شهرستان آستانه اشرفیه مرتبط می‌شود.
خشکبیجار در ۱۳۴۰ش شهر شد.
بقعه درویش‌محمد با ایوانی هشت ضلعی، از آثار قدیمی شهر محسوب می‌شود.
نام خشکبیجار در منابع به صورتهای خشکبیجار، خشک‌بجار، خشکه‌بجار، خشکه‌بیجار و خشگبیجار آمده است.
در دوره
صفویه (حک: ح ۹۰۶ـ۱۱۳۵) لاهیجی
در ذیل وقایع ۹۰۷ از آن یاد کرده است. در ۱۰۳۸ خشکبیجار در جریان تهدید دارالاماره رشت، به دست گروهی به رهبری کالنجار سلطان، معروف به عادلشاه (یا غریب‌شاه)، که از ستم دربار به تنگ آمده بودند، به
آتش کشیده شد.
در نیمه دوم سده یازدهم، مهدوی لاهیجانی،
خشکبیجار را از بلوکات شمالی رشت (به مرکزیت آبادی خشکبیجار) مشتمل بر ۳۱ قریه، با ۹۹۱، ۱۰ تن جمعیت ضبط کرده است.
رابینو که در سالهای ۱۳۲۴ـ۱۳۳۱ از گیلان دیدن کرده، به بازار هفتگی در روزهای
دوشنبه و
پنجشنبه در خشکبیجار اشاره کرده است.
اهالی خشکبیجار در جریان قیامهای دهقانی (شروع آن ۱۳۳۲) نقش داشتند.
در دوره رضاشاه پهلوی (حک: ۱۳۰۴ـ۱۳۲۰ش)، خشکبیجار درگیر شورش مسلحانه‌ای به سرکردگی قنبر، معروف به قنبرشاه، بود.
در ۱۳۵۱ش/ ۱۹۷۳ به تشکیل بازار هفتگی در روزهای دوشنبه در آن اشاره شده است.
تا حدود چهل سال پیش خیمه‌شب‌بازی که آن را «گوشی» هم می‌خوانند در بازارهای گیلان، از جمله خشکبیجار رواج داشت.
از جمله بزرگان آن ملامحمدعلی (متوفی ۱۳۲۰)، فرزند شیخ‌جعفر، است. شرح وی بر ابیات مثنوی را همطراز با شرح مثنوی حاج
ملاهادی سبزواری دانسته‌اند
.
(۱) ایران قوانین و احکام، مجموعه قوانین سال ۱۳۷۴، تهران: روزنامه رسمی کشور، ۱۳۷۵ش.
(۲) ایران وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب اسامی دهات کشور، ج ۱، تهران ۱۳۲۹ش.
(۳) ایران وزارت کشور معاونت سیاسی دفتر تقسیمات کشوری، عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری: آذر ۱۳۸۵،) تهران ۱۳۸۵ش (.
(۴) ایران وزارت کشور معاونت سیاسی دفتر تقسیمات کشوری، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن، تهران ۱۳۸۲ش.
(۵) عباس جعفری، گیتاشناسی ایران، تهران ۱۳۶۸ـ۱۳۷۹ش.
(۶) حسن حاج‌سیدجوادی و محمدتقی میرابوالقاسمی، «گیلان: سرزمین قیامها و انقلابها»، در کتاب گیلان، به سرپرستی ابراهیم اصلاح عربانی، ج ۲، تهران: گروه پژوهشگران ایران، ۱۳۷۴ش.
(۷) جعفر خمامی‌زاده، «جغرافیای تاریخی»، در همان، ج ۱.
(۸) محمدتقی رهنمائی، «گیلانگردی»، در همان، ج ۲.
(۹) سازمان هواشناسی کشور، سالنامه آماری هواشناسی: ۷۶ـ ۱۳۷۵، تهران ۱۳۷۸ش.
(۱۰) منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد، تهران ۱۳۴۹ش ـ.
(۱۱) فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج :۱۶ رشت، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، ۱۳۷۱ش.
(۱۲) مسعود کیهان، جغرافیای مفصل ایران، تهران ۱۳۱۰ـ۱۳۱۱ش.
(۱۳) علی‌بن شمس‌الدین لاهیجی، تاریخ خانی: شامل حوادث چهل‌ساله گیلان از ۸۸۰ تا ۹۲۰ قمری، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۵۲ش.
(۱۴) احمد محامد، «منابع و مصارف آب در گیلان»، در کتاب گیلان، همان، ج ۱.
(۱۵) مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن :۱۳۸۵ نتایج تفصیلی کل کشور، ۱۳۸۵ش.
Retrieved Apr ۱۸, ۲۰۱۰, from http://wwwsciorgir/ portal/faces/public/census۸۵/census۸۵natayej/census۸۵rawdata;
«مشاهیر گیلان»،) تألیف (محمد روشن و دیگران، در کتاب گیلان، همان، ج ۲.
(۱۶) محمد مهدوی لاهیجانی، جغرافیای گیلان، نجف ۱۳۸۹/ ۱۹۶۹.
(۱۷) محمد میرشکرائی، «مردم‌شناسی و فرهنگ عامه»، در کتاب گیلان، همان، ج ۳.
(۱۸) نقشه تقسیمات کشوری ایران، مقیاس ۰۰۰، ۵۰۰، ۱:۲، تهران: گیتاشناسی، ۱۳۷۷ش.
(۱۹) نقشه راههای ایران، مقیاس ۰۰۰، ۵۰۰، ۱:۲، تهران: سازمان نقشه‌برداری کشور، ۱۳۷۷ش.
(۲۰) Hyacinth Louis Rabino, Les provinces caspiennes de la Perse: Le Guilan, Paris ۱۹۱۷؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خشکبیجار»، شماره۷۰۸۲.
