خسر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خسر:
(إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ.)خسر: بر وزن «عسر»، واژۀ «
خسران» چنان که «
راغب» در «
مفردات» می‌گوید، به معنی «کم شدن
سرمایه» است، گاه به انسان نسبت داده می‌شود و می‌گویند فلان کس
زیان کرد و گاه به خود عمل نسبت داده می‌شود و می‌گویند تجارتش زیان کرد.
این واژه غالبا در سرمایه‌های برونی، مانند
مال و مقام به کار می‌رود و گاه در سرمایه‌های درونی، مانند صحت و
سلامت و
عقل و
ایمان و
ثواب و این همان است که
خداوند متعال به عنوان «
خسران مبین» (زیان آشکار) از آن یاد فرموده است، آنجا که می‌گوید:
(اِنَّ اَلْخٰاسِرِینَ اَلَّذِینَ خَسِرُوا اَنْفُسَهُمْ وَ اَهْلِیهِمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ اَلاٰ ذٰلِکَ هُوَ اَلْخُسْرٰانُ اَلْمُبِینُ.) «زیانکاران واقعی کسانی هستند که سرمایۀ وجود خود و خانوادۀ خویش را در
قیامت از دست می‌دهند، بدانید
خسران مبین همین است.»
به موردی از کاربرد
خسر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ.) (كه انسانها همه در زيانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از كلمه انسان جنس انسان است، و كلمه
خسر و
خسران و
خسار خسارة همه به معناى نقص در سرمايه است.
(فَاعْبُدُوا مَا شِئْتُم مِّن دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَلَا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ.) (پس شما هر چه را جز او مى‌خواهيد بپرستيد كه زيانكاريد، بگو: «زيانكاران واقعى كسانى هستند كه سرمايه وجود خويش و بستگانشان را در روز قيامت از دست داده‌اند. آگاه باشيد زيان آشكار همين است.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
خسر و
خسران هر دو به معناى از دست دادن سرمايه است، يا همه‌اش و يا بعضى از آن. البته كلمه
خسران رساتر از كلمه
خسر است، و
خسران نفس به معناى آن است كه آدمى
نفس خود را در معرض هلاكت و بدبختى قرار دهد، به طورى كه استعداد كمالش از بين برود و
سعادت به كلى از او فوت شود.
خسارت اهل هم به همين معنا است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خسر»، ج۱، ص۶۷۹.
