خاندان بحیری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَحیری،
خاندان شافعی مذهب بزرگی در
نیشابور در قرن چهارم ـ پنجم است.
نام این خاندان از
بحیر بن نوح بن حیّان بن مختار گرفته شده که درباره او اطلاع محصّلی نداریم.
نام چندین تن از اعضای خانواده که در اوایل
قرن چهارم می‌زیستند ثبت شده است، اما ابوعمرو محمّدبن احمدبن محمّد بن جعفربن بحیر نخستین بحیری است که درباره او بیش از نام و نشانش اطلاع داریم.
او در
نیشابور مُزکّی (مُعدّل) بود و شهود محکمه را تعیین و تأیید می‌کرد.
ابوعمرو همچنین در
علم حدیث معلّمی سرشناس بود.
ابونصرعبدالرّحمان که در میان چهارپسر ابوعمرو
فرزند ارشد بود، منصب
مزکّی بودن را از
پدر به
ارث برد و چون در ۳۹۹، سه سال پس از
مرگ پدرش، درگذشت، این منصب به برادرش ابوعبدالرّحمان عمرو رسید.
در دوره ای که
حنفیان از ایذای
شافعیان اشعری مشرب که عمیدالملک کُندُریِ • وزیر دستور آن را داده بود حمایت می‌کردند، عمرو در
مسجد جامع عتیق نیشابور نیز، که از مراکز فرقه حنفیان
شهر بود،
حدیث درس می‌داد.
این می‌تواند نشانه آن باشد که بحیریها
شافعی مذهب بوده اند، اما
اشعری مشرب نبوده اند.
ابوعثمان سعید مولقاباذی (مولقاباذ از محله های
نیشابور که خاندان بحیری در آن‌جا زندگی می‌کردند)، برادر دیگر او در لشکرکشیهای
محمود غزنوی به
هند خدمات شایان توجهی کرد.
در نسل بعدی، چندین تن از خاندان بحیری مزکّی بودند یا وظایف دیگری در محکمه
قضا داشتند.
ابوسعید اسماعیل بحیری که در ۴۱۹ به
دنیا آمد و در ۵۰۱ـ۵۰۲ درگذشت، از دیگران مشهورتر است.
او که بر خلاف اسلاف خاندان خود مشرب اشعری داشت، با خاندان
ابوالقاسم قشیری، صوفی شافعی مذهب نامدار، بسیار نزدیک بود.
رویداد مالی ناگوار و نامشخّصی او را واداشت که آخرین املاک خاندانش را بفروشد، اما موفقیّت بعدی او در
بازرگانی به وی امکان داد تا باردیگر زمیندار شود.
او را در اواخر عمر
معلم حدیث و عالمی شاخص می‌شناختند.
درباره اعقاب این خاندان، از جمله
ابوسعد محمّد نامی که او را به صفای ضمیر اما خلقیاتی عجیب و سبعانه وصف کرده اند، اطلاع زیادی در دست نیست.
آخرین چهره شناخته شده این خاندان،
ابوبکر عبدالرّحمان بحیری است که در جوانی نزد ابوالقاسم قشیری تلمّذ کرد و در ۵۹۳ یا ۵۴۰ در ۸۷ سالگی درگذشت.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَحیری»، شماره۶۰۷.
