خاطئین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خاطئین:(جُنودَهُما كانوا خاطِئينَ) «خاطئین» از مادّه «
خطا» (اسم فاعل) جمع «خاطئ» به معنى گنه‌كارى كه از روى
عمد به كار ناروا مى‌پردازد.
فرق آن با «مخطى» - آن‌طور كه
فخر رازی در تفسيرش مى‌گويد - آن است كه «خاطى» از روى
عمد مرتكب خلاف مى‌شود، اما «مخطى» از روى اشتباه.
و يا به گفته «راغب» در «
مفردات» فرق «خاطى» و «مخطى» اين است كه خاطى به كسى مى‌گويند كه دست به كارى مى‌زند و بخوبى از عهدۀ آن بر نمى‌آيد و راه «
خطا» طى مى‌كند، اما مخطى به كسى مى‌گويند كه دست به كارى مى‌زند كه خوب از عهده آن بر مى‌آيد، اما اتفاقا
خطا مى‌كند و خراب مى‌نمايد.
بعضى از مفسران نيز گفته‌اند: «خاطى» به كسى گفته مى‌شود كه عمدا به سراغ
خطا مى‌رود، ولى «مخطى» هم به عمد گفته مى‌شود و هم به سهو.
به موردی از کاربرد «خاطئین» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَنًا إِنَّ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنودَهُما كانوا خاطِئينَ) «هنگامى كه مادرش به فرمان خدا او را به
دریا افكند خاندان
فرعون او را از
آب گرفتند، تا سرانجام
دشمن آنان و مايه اندوهشان گردد! به
یقین فرعون و
هامان و لشكريانشان خطاكار بودند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
اينكه فرمود:
(إِنَّ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنودَهُما كانوا خاطِئينَ) معنايش اين است كه: فرعون و هامان در آن رفتارى كه با
بنی اسرائیل و
موسی كردند از ترس سرنگونى ملک و از بين رفتن سلطنتشان به دست ايشان تا به خيال خود مقدرات الهى را تغيير دهند، راه
خطا پيمودند، براى اينكه جمع بسيارى از كودكان را كه هيچ اثرى در انهدام سلطنت نداشتند، كشتند، و آن كودكى كه نابودى سلطنت فرعونيان به دست او بود او را از بين همه اطفال استثناء كرده، و از دريا گرفتند، و در دامن خود تربيت كردند.
و معناى آيه اين است كه: آل فرعون موسى را در دريا يافتند، و از آب گرفتند، و نتيجه اين كار آن شد كه همين موسى دشمن و وسيله اندوه آنان شد، آرى فرعون و هامان و لشكريانشان در كشتن فرزندان مردم و زنده نگهداشتن موسى
خطا كار بودند، آنان خواستند كسى را كه به زودى آنان را نابود مى‌كند، نابود كنند، ولى بازگشتند و او را با كمال جد و جهد حفظ نموده و در تربيتش مجدانه كوشيدند.
با اين بيان روشن مى‌شود اينكه: بعضى خاطى بودن فرعونيان را
تفسیر كرده‌اند به اينكه فرعونيان گنه‌كار بودند، پس خداى تعالى عقابشان كرد به اين كه دشمن ايشان را در دامن خود ايشان پرورانيد، ضعيف است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات
قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خاطئین»، ج۱، ص ۶۹۴.
