حیّه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَیّه (به فتح حاء و تشدید یاء) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای مار است.
حَیّه به معنای
مار و جمع آن حیّات است.
امام علی (علیه‌السلام) در بیانی فرمود:
«مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّهَا، وَالسُّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا» «مَثَل
دنیا مانند مار است كه زير دست
انسان نرم و ملايم، ولى سمّ كشنده در درون آن مى‌باشد،
نادان بى‌خبر به آن علاقه پيدا مى‌كند و هوشمند
عاقل از آن بر حذر مى‌شود.»
(شرح‌های حکمت:
)که در «جوف» گذشت
همچنین حضرت در خطبه‌ای با اشاره به وضعیت
اعراب پیش از
بعثت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) می‌فرماید:
«إِنَّ اللهَ سُبحانَه بَعَثَ مُحَمَّداً ... وَأَنْتُمْ مَعْشَرَ العَرَبِ عَلَى شَرِّ دِين ... بَيْنَ حِجارَة خُشْن وَحَيَّات صُمٍّ»«
خداوند محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) را بر انگیخت و شما ای جماعت عرب در بدترین
دین (شرک) بودید، میان سنگ‌های سخت و مارهای کر زندگی می‌کردید.»
(شرح‌های خطبه:
)«خُشن» جمع خشناء و مارهای کر (ناشنوا) که از همه مارها بدترند زیرا که صدا را نمی‌شنوند تا فرار کنند.
این واژه چهار بار در «
نهج» آمده است که یکدفعه به صورت جمع و سه بار به صورت مفرد آمده است.
•
قرشی بنابی، سید علی اکبر، مفردات نهج‌البلاغه، برگرفته از مقاله «حیّه»، ج۱، ص۳۲۱.
