حَیَّه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَیَّه (به فتح حاء و تشدید یاء) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای
مار است.
این واژه چهار بار در
نهج‌البلاغه آمده است که یک‌دفعه به صورت جمع و سه بار به صورت مفرد آمده است.
حَیَّه به معنای مار و جمع آن حیّات است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) در بیانی فرمود:
«مَثَلُ الدُّنْيا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ لَيِّنٌ مَسُّها، وَ السُّمُّ النّاقِعُ فِي جَوْفِها» «مَثَل
دنیا مانند مار است كه زير دست
انسان نرم و ملايم، ولى
سمّ كشنده در درون آن مى‌باشد، نادان بى‌خبر به آن علاقه پيدا مى‌كند و هوشمند عاقل از آن بر حذر مى‌شود.»
همچنین حضرت در خطبه‌ای با اشاره به وضعیت
اعراب پیش از
بعثت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) می‌فرماید:
«إِنَّ اللهَ سُبحانَه بَعَثَ مُحَمَّداً ... وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ العَرَبِ عَلَى شَرِّ دِين ... بَيْنَ حِجارَة خُشْن وَ حَيَّات صُمٍّ» «
خداوند محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) را بر انگیخت و شما ای جماعت عرب در بدترین
دین (شرک) بودید، میان سنگ‌های سخت و مارهای کر زندگی می‌کردید.»
«خُشن» جمع خشناء و مارهای کر (ناشنوا) که از همه مارها بدترند؛ زیرا که صدا را نمی‌شنوند تا فرار کنند.
این واژه چهار بار در نهج‌البلاغه آمده است که یک‌دفعه به صورت جمع و سه بار به صورت مفرد آمده است.
•
قرشی بنابی، سید علی اکبر، مفردات نهج‌البلاغه، برگرفته از مقاله «حیّه»، ج۱، ص۳۲۱.
