حَیِّز (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَیِّز (به فتح حا و تشدید یاء) از
واژگان نهج‌البلاغه اصل آن (حوز) است، به معنای مكان است.
از این مادّه سه مورد در
نهج‌البلاغه آمده است.
حَیِّز اصل آن (حوز) است، به معنای مکان است.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد.
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) رابطه با
حق تعالی فرموده:
«مَنْ وَصَفَهُ فَقَدْ حَدَّهُ، وَ مَنْ حَدَّهُ فَقَدْ عَدَّهُ، وَ مَنْ عَدَّهُ فَقَدْ أَبْطَلَ أَزَلَهُ، وَ مَنْ قالَ: كَيْفَ، فَقَدِ اسْتَوْصَفَهُ، وَ مَنْ قَالَ: أَيْنَ، فَقَدْ حَيَّزَهُ.» «كسى كه او را با صفات مخلوقات توصيف كند محدودش ساخته و كسى كه برايش حدّى تعيين كند، وى را به شمارش درآورده و آن كس كه او را به شمارش آورد، ازليّتش را ابطال كرده و كسى كه بپرسد: «چگونه است» توصيفش كرده و هر كه بگويد: «كجاست؟» مكان براى او قائل شده.»
حضرت در شكايت از
قریش فرموده:
«مَا لِی وَ لِقُرَیْشٍ وَ اللَّهِ لَقَدْ قاتَلْتُهُمْ کافِرِینَ وَ لَأُقاتِلَنَّهُمْ مَفْتُونینَ وَ إِنّی لَصاحِبُهُمْ بِالْأَمْسِ کَما أَنا صاحِبُهُمُ الْیَوْمَ وَ اللَّهِ ما تَنْقِمُ مِنّا قُرَیْشٌ إِلاَّ أَنَّ اللَّهَ اخْتارَنَا عَلَیْهِمْ فأَدْخَلْنَاهُمْ فِی حَیِّزِنا.» «مرا با قريش چكار؟ به
خدا سوگند هنگامى كه كافر بودند با آنها جنگيدم، و هم اكنون كه فريب خورده‌اند با آنها مبارزه مى‌كنم! ديروز همراهشان بودم چنان كه امروز نيز با آنها مصاحبم. سوگند به خدا! قريش از ما انتقام نمى‌كشد جز به خاطر اين‌كه
خداوند، ما را از ميان آنان برگزيده (و بر آنان مقدّم داشته است) ما هم آنها را، در زمره خويش شناختيم.»
حضرت علی (علیه‌السلام) به دو نفر از سران سپاهش می‌فرماید:
«وَ قَد أَمّرتُ عَلَیکُمَا وَ عَلَی مَن فِی حَیّزِ کُمَا مالِکَ بنَ الحارِثِ الأَشتَرَ فاسمَعَا لَهُ وَ أَطِیعا وَ اجعَلَاهُ دِرعاً وَ مِجَنّاً.» «
مالک بن حارث اشتر را بر شما و بر آنان كه زير فرمان شما هستند امير ساختم! گوش به فرمانش دهيد و مطيع او باشيد.»
منظور از «حيزّ» پايگاه و قرارگاه است.
از این مادّه سه مورد در نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حیز»، ج۱، ص۳۱۷.
