حکم مجادله با اهل کتاب (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند متعال در
قرآن کریم به
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) دستور میدهد که از
مجادله با
اهل کتاب بپرهیزد، و میفرماید با آنها
مجادله مکن، مگر به طریقی که بهترین طریق
مجادله بوده باشد، و از آن بهتر تصور و امکان نداشته باشد و
مجادله وقتی نیکو به شمار میرود، که با درشتخویی و
طعنه و
اهانت همراه نباشد.
مجادله احسن با
اهل کتاب غیر ظالم، جهت دعوت آنها به حق لازم و ضروری است: «ولا تجـدلوا اهل الکتـب الا بالتی هی احسن الا الذین ظـلموا منهم...؛
با اهل کتاب جز به روشی که از همه نیکوتر است
مجادله نکنید، مگر کسانی که از آنها مرتکب ظلم و ستم شدند، و به آنها بگوئید ما به تمام آنچه از سوی خدا بر ما و شما نازل شده ایمان داریم، معبود ما و شما یکی است و در برابر او تسلیم هستیم.»
«لاتجادلوا» از ماده
جدال در اصل به معنی تابیدن
طناب و محکم کردن آن است، این واژه در مورد ساختمان محکم و مانند آن نیز به کار میرود و هنگامی که دو نفر به بحث میپردازند، و در
حقیقت هر کدام میخواهد دیگری را از عقیده اش بپیچاند به این کار
مجادله گفته میشود، به کشتی گرفتن نیز
جدال میگویند، و به هر حال منظور در اینجا بحث و گفتگوهای منطقی است.
تعبیر به «التی هی احسن»، تعبیر بسیار جامعی است که تمام روشهای صحیح و مناسب
مباحثه را شامل میشود، چه در الفاظ، چه در محتوای سخن، چه در
آهنگ گفتار، و چه در حرکات دیگر همراه آن.
می فرماید که از
مجادله با اهل کتاب - که
اطلاق آن شامل
یهود و نصاری میشود، و
مجوس و صابئین هم ملحق به آن دو میشوند - نهی میکند، و میفرماید: با این طوایف چندگانه
مجادله مکن، مگر به طریقی که بهترین طریق
مجادله بوده باشد، و از آن بهتر تصور و امکان نداشته باشد و
مجادله وقتی
نیکو به شمار میرود، که با درشتخویی و
طعنه و
اهانت همراه نباشد، پس یکی از خوبیهای
مجادله این است که : با نرمی و سازش همراه باشد، و
خصم را متاذی نکند که در این صورت
مجادله دارای
حسن و نیکی است، یکی دیگر اینکه شخص
مجادله کننده از نظر
فکر با طرفش نزدیک باشد، به این معنا که هر دو علاقه مند به روشن شدن
حق باشند، و در نتیجه هر دو با کمک یک دیگر حق را روشن سازند، و
لجاجت و
عناد به خرج ندهند، پس وقتی این شرط با شرط اول جمع شد، حسن و نیکویی
مجادله دو برابر میشود، آن وقت است که میتوان گفت این
مجادله بهترین
مجادلهها است
و به همین جهت وقتی مؤمنین را نهی میکند از
مجادله با اهل کتاب، مگر آن
مجادله که احسن و بهترین طرق
مجادله باشد، از اهل کتاب جمعی را
استثناء میکند، و میفرماید مگر آن عده از اهل کتاب را که ستم کردند و مراد از
ستم به قرینه سیاق این است که : آن اهل کتاب که شما میخواهید با او
مجادله کنید معاند نباشد، و نرمی و
ملاطفت در سخن را حمل بر ذلت و خواری نکند، که در این صورت
مجادله به طریق احسن نیز فایدهای به حال آنان ندارد، چون هر چه بیشتر نرمی به خرج دهی، او خیال میکند این نرمی از بیچارگی و ضعف تو است، و یا میپندارد که میخواهی با این
خلق خوشت او را به دام بیندازی، و از راه حقش به راه
باطل ببری، این قسم افراد ظالمند، که
مجادله هر قدر هم احسن باشد سودی نخواهد بخشید.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۲۱۱، برگرفته از مقاله «حکم اهل کتاب».