حکم لهو (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لهو و
لعب یعنی حرکت پوچ و بی‌معنا که صرفا برای کشتن وقت فراغت است و هیچ ثمری برای
دین،
دنیا و
آخرت آدمی ندارد.
لهو و لعب امری است منفی، و
مؤمن هرگز
عمر خود را به بطالت نمی‌گذراند.
اجتناب از
لهو و کارهای بیهوده، مطلوب است.
«ومن الناس من یشتری
لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم ویتخذها هزوا اولـئک لهم عذاب مهین؛
و بعضی از مردم سخنان بیهوده را می‌خرند تا مردم را از روی نادانی، از راه
خدا گمراه سازند و آیات الهی را به
استهزا گیرند برای آنان عذابی خوارکننده است.»
«انما الحیوة الدنیا لعب
ولهو وان تؤمنوا وتتقوا یؤتکم اجورکم ولا یسـلکم امولکم؛
زندگی
دنیا تنها بازی و سرگرمی است و اگر
ایمان آورید و
تقوا پیشه کنید، پاداش‌های شما را می‌دهد و
اموال شما را نمی‌طلبد.»
«اعلموا انما الحیوة الدنیا لعب
ولهو وزینة وتفاخر بینکم وتکاثر فی الامول والاولـد کمثل غیث اعجب الکفار نباته ثم یهیج فتره مصفرا ثم یکون حطـمـا وفی الاخرة عذاب شدید ومغفرة من الله ورضون وما الحیوة الدنیا الا متـع الغرور؛
بدانید زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی و تجمل‌پرستی و
فخرفروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است، همانند بارانی که محصولش کشاورزان را در شگفتی فرو می‌برد، سپس خشک می‌شود بگونه‌ای که آن را زردرنگ می‌بینی سپس تبدیل به کاه می‌شود! و در آخرت،
عذاب شدید است یا مغفرت و رضای الهی و (به هر حال) زندگی دنیا چیزی جز متاع فریب نیست.»
«واذا راوا تجـرة او لهوا انفضوا الیها وترکوک قائمـا قل ما عند الله خیر من
اللهو ومن التجـرة والله خیر الرزقین؛
هنگامی که آنها
تجارت یا سرگرمی و لهوی را ببینند پراکنده می‌شوند و به سوی آن می‌روند و تو را ایستاده به حال خود رها می‌کنند بگو: آنچه نزد خداست بهتر از
لهو و تجارت است، و
خداوند بهترین روزی دهندگان است.»
"قل ما عند الله خیر من
اللهو و من التجارة و الله خیر الرازقین" در این قسمت از آیه به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امر می‌کند که مردم را به خطایی که مرتکب شدند متنبه کند، و بفهماند که کارشان چقدر زشت بوده. و مراد از جمله" ما عند الله" ثوابی است که خدای تعالی در برابر شنیدن خطبه و
موعظه در
نماز جمعه عطاء می‌فرماید.
و معنای جمله این است که: به ایشان بگو آنچه نزد خدا است از
لهو و تجارت بهتر است، برای اینکه
ثواب خدای تعالی خیر حقیقی و دائمی، و بدون انقطاع است، و اما آنچه در
لهو و تجارت است اگر خیر باشد خیری خیالی و غیر دائمی و
باطل است. و علاوه بر این، چه بسا
خشم خدا را در پی داشته باشد، هم چنان که
لهو همیشه خشم خدای تعالی را در پی دارد.
تجارت و کسب و کار از طریق
لهو و کارهای بیهوده،
حرام است.
«ومن الناس من یشتری
لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم ویتخذها هزوا اولـئک لهم عذاب مهین؛
و بعضی از مردم سخنان بیهوده را می‌خرند تا مردم را از روی نادانی، از راه خدا
گمراه سازند و آیات الهی را به
استهزا گیرند برای آنان عذابی خوارکننده است.»
"
لهو الحدیث"، مفهوم وسیع و گسترده ای دارد که هر گونه سخنان یا آهنگ‌های سرگرم کننده و غفلت‌زا را که
انسان را به بیهودگی یا
گمراهی می‌کشاند در بر می‌گیرد، خواه از قبیل "
غنا" و الحان و آهنگ‌های شهوت‌انگیز و هوس‌آلود باشد، و خواه سخنانی که نه از طریق آهنگ، بلکه از طریق محتوی انسان را به بیهودگی و
فساد، سوق می‌دهد.
و یا از هر دو طریق، چنان که در تصنیفها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولی است که هم محتوایش گمراه کننده است و هم آهنگش! و یا مانند داستانهای خرافی و اساطیر که سبب
انحراف مردم از "
صراط مستقیم" الهی می‌گردد.
و یا سخنان سخریه آمیزی که به منظور محو
حق و تضعیف پایه‌های ایمان مطرح می‌شود، همانند چیزی که از
ابو جهل و یارانش نقل می‌کنند که رو به
قریش می‌کرد و می‌گفت: می‌خواهید شما را از "زقوم" که "محمد" ما را به آن تهدید می‌کند
اطعام کنم؟! سپس می‌فرستاد و "کره و
خرما" حاضر می‌کردند و می‌گفت: این همان "
زقوم" است!. .. و به این ترتیب
آیات الهی را بباد استهزاء می‌گرفت.
به هر حال "
لهو الحدیث" معنای گسترده‌ای دارد که همه اینها و مانند آن را فرا می‌گیرد، و اگر در
روایات اسلامی و سخنان
مفسرین روی یکی از اینها انگشت گذارده شده است هرگز دلیل بر انحصار و محدودیت مفهوم
آیه نیست.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم لهو».
