حکم تحصیل رستگاری (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات زیادی از قرآن کریم مسیر تحصیل
رستگاری را برای انسان روشن نموده و دست یابی به آن را لازم دانسته است.
"الذین یؤمنون بالغیب ویقیمون الصلوة ومما رزقنـهم ینفقون• والذین یؤمنون بما انزل الیک وما انزل من قبلک وبالاخرة هم یوقنون• اولـئک علی هدی من ربهم واولـئک هم المفلحون.
(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب(آنچه از حس پوشیده و پنهان است)
ایمان می‌آورند و نماز را برپا می‌دارند و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی داده‌ایم،
انفاق می‌کنند. • و آنان که به آنچه بر تو نازل شده، و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین) نازل گردیده، ایمان می‌آورند و به رستاخیز
یقین دارند. • آنان بر طریق
هدایت پروردگارشانند و آنان رستگارانند"
آیات مذکور بر وجوب تحصیل اسباب رستگاری مانند
تقوا،
ایمان به غیب، برپا داشتن
نماز، پرداخت
زکات به مستحقان و
انفاق دلالت دارد.
تعبیر به" هم المفلحون" با توجه به آنچه در علم معانی و بیان گفته شده دلیل بر انحصار است، یعنی تنها راه رستگاری راه این گروه است که با کسب پنج
صفت ویژه مشمول
هدایت الهی گشته اند.
نیز
" قد افلح المؤمنون• الذین هم فی صلاتهم خاشعون• و الذین هم عن اللغو معرضون• و الذین هم للزکوة فعلون• و الذین هم لفروجهم حافظون• الا علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانهم غیر ملومین• فمن ابتغی وراء ذالک فاولئک هم العادون• و الذین هم لاماناتهم و عهدهم راعون•و الذین هم علی صلواتهم یحافظون
مؤمنان رستگار شدند• آنها که در نمازشان
خشوع دارند• و آنها که از
لغو و بیهودگی روی گردانند• و آنها که
زکات را انجام می‌دهند• و آنها که دامان خود را (از آلوده شدن به بی عفتی) حفظ می‌کنند• تنها
آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند، که در بهره گیری از آنان
ملامت نمی‌شوند• و کسانی که غیر از این طریق را طلب کنند، تجاوزگرند! • و آنها که امانتها و
عهد خود را رعایت می‌کنند• و آنها که بر نمازهایشان مواظبت می‌نمایند"
می فرماید: " مؤمنان رستگار شدند"، و به هدف نهایی خود در تمام ابعاد رسیدند (قد افلح المؤمنون).
" افلح" از ماده" فلح و فلاح" در اصل به معنی شکافتن و بریدن است، سپس به هر نوع
پیروزی و رسیدن به مقصد و
خوشبختی اطلاق شده است.
در حقیقت افراد پیروزمند و رستگار و خوشبخت موانع را از سر راه بر می‌دارند و راه خود را به سوی مقصد می‌شکافند و پیش می‌روند.
البته فلاح و رستگاری معنی وسیعی دارد که هم پیروزیهای مادی را شامل می‌شود، و هم معنوی را، و در مورد مؤمنان هر دو بعد منظور است.
پیروزی و رستگاری دنیوی در آن است که انسان آزاد و سربلند،
عزیز و بی نیاز زندگی کند، و این امور جز در سایه
ایمان امکان پذیر نیست، و رستگاری
آخرت در این است که در جوار
رحمت پروردگار، در میان نعمتهای جاویدان، در کنار دوستان شایسته و پاک، و در کمال
عزت و سربلندی به سر برد.
" راغب" در" مفردات" ضمن تشریح این معنی می‌گوید: " فلاح دنیوی در سه چیز خلاصه می‌شود: بقاء و
غنا و عزت، و فلاح اخروی در چهار چیز: بقاء بلا فناء، و
غنی بلا
فقر، و عز بلا ذل، و علم بلا
جهل: " بقای بدون فنا، بی نیازی بدون فقر، عزت بدون ذلت، و
علم خالی از جهل".
سپس به بیان این
صفات پرداخته و قبل از هر چیز انگشت روی
نماز می‌گذارد و می‌گوید: " آنها کسانی هستند که در نمازشان خاشعند" (الذین هم فی صلاتهم خاشعون).
" خاشعون" از ماده"
خشوع" به معنی حالت
تواضع و ادب جسمی و روحی است که در برابر شخص بزرگ یا حقیقت مهمی در انسان پیدا می‌شود، و آثارش در بدن ظاهر می‌گردد.
در اینجا قرآن" اقامه صلاة" (خواندن نماز) را نشانه مؤمنان نمی‌شمارد بلکه
خشوع در نماز را از ویژگیهای آنان می‌شمرد، اشاره به اینکه نماز آنها الفاظ و حرکاتی بی روح و فاقد معنی نیست، بلکه به هنگام نماز آن چنان حالت توجه به پروردگار در آنها پیدا می‌شود که از غیر او جدا می‌گردند و به او می‌پیوندند، چنان غرق حالت
تفکر و حضور و راز و نیاز با پروردگار می‌شوند که بر تمام ذرات وجودشان اثر می‌گذارد، خود را ذره‌ای می‌بینند در برابر وجودی بی پایان، و قطره‌ای در برابر اقیانوسی بیکران.
لحظات این نماز هر کدام برای او درسی است از
خودسازی و
تربیت انسانی و وسیله‌ای است برای
تهذیب روح و جان.
دومین
صفتی را که بعد از
صفت خشوع برای مؤمنان بیان می‌کند این است که: " آنها از هر گونه
لغو و بیهودگی رویگردانند" (و الذین هم عن اللغو معرضون).
در واقع تمام حرکات و خطوط زندگی آنان هدفی را دنبال می‌کند، هدفی مفید و سازنده چرا که لغو به معنی کارهای بی هدف و بدون نتیجه مفید است.
در حقیقت لغو همانگونه که بعضی از مفسران بزرگ گفته‌اند هر گفتار و عملی است که فایده قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد،
سومین
صفت مؤمنان راستین که جنبه اجتماعی و مالی دارد اشاره کرده می‌گوید: " آنها کسانی هستند که
زکات را انجام می‌دهند" (و الذین هم للزکاة فاعلون) .
چهارمین ویژگی مؤمنان را مساله
پاکدامنی و
عفت به طور کامل، و پرهیز از هر گونه آلودگی جنسی قرار داده، چنین می‌گوید: " آنها کسانی هستند که فروج «۱» خویش را از بی عفتی حفظ می‌کنند" (و الذین هم لفروجهم حافظون).
پنجمین و ششمین
صفت برجسته مؤمنان اشاره کرده، می‌گوید: " آنها کسانی هستند که امانتها و
عهد خود را مراعات می‌کنند" (و الذین هم لاماناتهم و عهدهم راعون).
حفظ و ادای
امانت - به معنی وسیع کلمه- و همچنین پایبند بودن به عهد و
پیمان در برابر خالق و خلق از
صفات بارز مؤمنان است.
آخرین ویژگی مؤمنان را که محافظت بر نمازها است بیان کرده می‌گوید: " آنها کسانی هستند که در حفظ نمازهای خویش می‌کوشند" (و الذین هم علی صلواتهم یحافظون).
جالب اینکه: نخستین ویژگی مؤمنان را"
خشوع در نماز" و آخرین
صفت آنها را" محافظت بر نماز" شمرده است، از
نماز شروع می‌شود و به نماز ختم می‌گردد چرا که نماز مهمترین رابطه خلق و خالق است.
نماز برترین مکتب عالی
تربیت است.
نماز وسیله بیداری روح و جان و بیمه کننده انسان در برابر گناهان است.
خلاصه نماز هر گاه با آدابش انجام گیرد زمینه مطمئنی برای همه خوبیها و نیکیها خواهد بود.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم تحصیل رستگاری».
