حکم تأسیسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

حکم تأسیسى یا همان حکم ابتدایى حکم اختراعى شارع مقدس است. بیشتر معاملات و عقود رایج در میان مردم، بلکه آن دسته حقوقى که مردم نسبت به یکدیگر دارند و قوام زندگى‌ اجتماعى بر آنها است، مانند زوجیت و ملکیت، از امور تأسیسى به شمار نمى‌آیند؛ بر خلاف عبادات که شارع مقدس آنها را ابداع و اختراع کرده است؛ از این رو، همۀ عبادات تأسیسى‌اند.

---

حکم تأسیسى در برابر حکم امضایی حکمى را گویند که شارع مقدس آن را براى نخستین بار، بدون هیچ پیشینه‌اى نزد عرف و عقلا اختراع و تشریع کرده است، مانند بسیارى از احکام پنج گانۀ تکلیفى همچون نماز، روزه و ارث و نیز احکام کیفرى، همچون قطع انگشتان دست دزد.
بیشتر معاملات و عقود رایج در میان مردم، بلکه آن دسته حقوقى که مردم نسبت به یکدیگر دارند و قوام زندگى‌ اجتماعى بر آنها است، مانند زوجیت و ملکیت، از امور تأسیسى به شمار نمى‌آیند؛ بر خلاف عبادات که شارع مقدس آنها را ابداع و اختراع کرده است؛ از این رو، همۀ عبادات تأسیسى‌اند.

---

تمایز حکم تأسیسى از حکم امضایی به این است که در حکم تأسیسى، شرایط، قلمرو و مفاد حکم، مستخرج از ادلۀ شرعى است؛ در حالى که در حکم امضایی با رجوع به عرف و سیره عقلا و نحوۀ اجراى حکم توسط آنان در زمان امضاى آن، مى‌توان به مفاد و شرایط حکم دست یافت.

---