حکم اخبات (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«اخبات» از ماده «خبت» زمین آرام و ساکن است و
در معنای
تواضع و نرمی استعمال شده است که از مفهومی همانند آیه شریفه «لایستکبرون عن عبادته» برخوردار می‌باشد.
آیاتی از
قرآن کریم اخبات و
فروتنی قلبی
در مقابل خداوند لازم می‌داند.
ان الذین ءامنوا وعملوا الصــلحـت واخبتوا الی ربهم اولـئک اصحـب الجنة هم فیها خــلدون. .
" کسانی که
ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و
در برابر پروردگارشان
خضوع و
خشوع کردند، آنها اهل بهشتند و جاودانه
در آن خواهند ماند"
جمله اخبتوا الی ربهم، ممکن است به یکی از سه معنی زیر باشد که
در عین حال جمع هر سه نیز با هم
منافاتی ندارد:
۱- مؤمنان راستین
در برابر خداوند خاضعند .
۲- آنها
در برابر فرمان پروردگارشان
تسلیمند .
۳- آنها به وعده‌های خداوند
اطمینان دارند.
و
در هر صورت اشاره به یکی از عالیترین صفات انسانی مؤمنان است که اثرش
در تمام زندگی آنان منعکس است.
جالب اینکه
در حدیثی از
امام صادق علیه‌السلام چنین می‌خوانیم که" یکی از یارانش عرض کرد
در میان ما مردی است که نام او" کلیب" است، هیچ حدیثی از ناحیه شما صادر نمی‌شود مگر اینکه او فورا میگوید من
در برابر آن تسلیم، و لذا ما اسم او را" کلیب تسلیم" گذارده‌ایم.
امام فرمود:
رحمت خدا بر او باد، سپس اضافه کرد: " آیا می‌دانی تسلیم چیست"؟
ما ساکت شدیم، فرمود: به خدا
سوگند این همان"
اخبات" است که
در کلام خداوند عزّوجلّ الذین آمنوا و عملوا الصالحات و اخبتوا الی ربهم آمده است.
. فالـهکم الـه وحد فله اسلموا وبشر المخبتین. .
"... و خدای شما معبود واحدی است
در برابر (فرمان) او
تسلیم شوید و بشارت ده متواضعان و تسلیم شوندگان را "
در آیه بعد صفات" مخبتین" (
تواضع کنندگان) را
در چهار قسمت که دو قسمت جنبه معنوی و روانی دارد و دو قسمت جنبه جسمانی توضیح می‌دهد:
نخست میگوید: " آنها کسانی هستند که وقتی نام خدا برده می‌شود دلهایشان مملو از
خوف پروردگار می‌گردد" (الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم).
نه اینکه از
غضب او بی جهت بترسند، و نه اینکه
در رحمت او
شک و تردید داشته باشند، بلکه این
ترس به خاطر مسئولیتهایی است که بر دوش داشتند و شاید
در انجام آن کوتاهی کرده‌اند، این ترس به خاطر درک مقام با عظمت خدا است که انسان
در مقابل عظمت خائف می‌گردد.
دیگر اینکه" آنها
در برابر حوادث دردناکی که
در زندگیشان رخ می‌دهد
صبر و شکیبایی پیش می‌گیرند" (و الصابرین علی ما اصابهم).
عظمت حادثه هر قدر زیاد و ناراحتی آن هر قدر سنگین باشد
در برابر آن زانو نمی‌زنند، خونسردی خود را از دست نمی‌دهند، از میدان فرار نمی‌کنند، مایوس نمی‌شوند، لب به کفران نمی‌گشایند و خلاصه ایستادگی می‌کنند و پیش می‌روند و پیروز می‌شوند.
سوم و چهارم اینکه" آنها
نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم
انفاق می‌کنند" (و المقیمی الصلاة و مما رزقناهم ینفقون).
از یک سو ارتباطشان با خالق جهان محکم است و از سوی دیگر پیوندشان با خلق خدا مستحکم.
و از این توضیح به خوبی روشن می‌شود که مساله اخبات و تسلیم و
تواضع که از صفات ویژه مؤمنان است تنها جنبه درونی ندارد بلکه باید آثار آن
در همه اعمال ظاهر و آشکار شود. .
. فیؤمنوا به فتخبت له قلوبهم..
"... و
در نتیجه به آن ایمان بیاورند، و دلهایشان
در برابر آن خاضع گردد... "
طبرسی میگوید : و بر اثر قوت
ایمان،
در پیشگاه
قرآن خشوع و
تواضع پیدا کنند.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۹۳، برگرفته از مقاله «حکم اخبات».
