• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حِدْثان (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حِدْثان (به کسر حاء و سکون دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای نوائب و بلاهاى روزگار است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
حَدَثان (به فتح حاء و دال) نيز بلاهاى روزگار است؛
اُحْدوثَه (به ضم همزه و سکون حاء و فتح ثاء) به معنی آنچه حديث و نقل مى‌شود و جمع آن اَحاديث (به فتح همزه) است.




حِدْثان به معنای نوائب و بلاهاى روزگار است.
حَدَثان بر وزن ضربان نيز بلاهاى روزگار است.
اُحْدوثَه به معنی آنچه حديث و نقل مى‌شود و جمع آن اَحاديث است.



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْحِدْثانِ - حکمت ۳۴۹ (ترغیب به تربیت نفس)

امام (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرمايد:
«يَا أَسْرَى الرَّغْبَةِ أَقْصِروا فإِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلَى الدُّنْيا لا يَروعُهُ مِنْها إِلاَّ صَريفُ أَنْيابِ الْحِدْثانِ
«اى اسيران طمع خود را نگاه داريد، مايل به دنیا (دنيا دوست) را نمى‌رساند مگر صداى دندان‌هاى بلاهاى روزگار.»


۲.۲ - الْحِدْثانَ - حکمت ۲۰۱ (پندی اخلاقی و اجتماعی)

امام (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«وَ قَد خاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرأْيِهِ وَ الصَّبْرُ يُناضِلُ الْحِدْثانَ
(و آن كس كه به رأی خود قناعت كند خود را به خطر افكنده، صبر و استقامت با مصائب مى‌جنگد.)


۲.۳ - الْحَدَثانُ - خطبه ۸۲ (مرگ)

آن حضرت در خطبه الغّراء فرموده:
«وَ مَحا الْحَدَثانُ مَعالِمَهُ.»
(و گذشت شب و روز نشانه‌هاى او را از ميان مى‌برد.)


۲.۴ - الاُْحْدوثَةِ - حکمت ۱۳۹ (کمیل)

امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«يَا كُمَيْل... الَعِلْمِ دِينٌ يُدانُ بِهِ بِهِ يَكْسِبُ الاِْنْسانُ الطّاعَةَ فی حَياتِهِ وَ جَميلَ الاُْحْدوثَةِ بَعْدَ وَفاتِهِ.»
(اى کمیل... علم، آيينى است كه با آن جزا داده مى‌شود، به وسيله آن انسان در دوران حیات اطاعت فرمان خدا مى‌كند و بعد از وفات نام نيک از او مى‌ماند.)



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۵-۲۵۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۳. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۴. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۵. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۱۷۷.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۲، حکمت ۳۴۹.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳۸، حکمت ۳۵۹.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۷، حکمت ۳۵۹.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۵، حکمت ۳۵۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۷.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۸۵۵-۸۵۷.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۴۲.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۷۶.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۳، حکمت ۲۰۱.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۱، حکمت ۲۱۱.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۶، حکمت ۲۱۱.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۵، حکمت ۲۱۱.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۳.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۴-۵۹۵.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۶۲۲-۶۲۳.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۸۳.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۱.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۵۳-۱۵۴، خطبه ۸۲.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۳۷، خطبه ۸۱.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۱، خطبه ۸۳.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۵، خطبه ۸۳.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۳.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۳۹۷-۳۹۸.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۰۸.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۶۰.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۹، حکمت ۱۳۹.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۷، حکمت ۱۴۷.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱، حکمت ۱۴۷.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۷.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۱۹۵-۱۹۶.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۳.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حدثان»، ص۲۵۶-۲۵۵.    






جعبه ابزار