حَجْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَجْم (به فتح حاء و سکون جیم) و
إِحْجام (به همزه مکسور و سکون حاء) یکی از
واژگان نهج البلاغه به معنای کنار کشیدن و نگه داشتن خود از چیزی و از کاری به علت هیبت و
ترس است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با شخصیت
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) و
مالک اشتر از این واژه استفاده نموده است.
این واژه دو بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
حَجْم و
إِحْجام به معنای کنار کشیدن و نگه داشتن خود از چیزی و از کاری به علت هیبت و ترس، آمده است.
چنانکه در کتاب
نهایه آمده است: «
احجم القوم: نکصوا.»
برخی از مواردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه‌ای خطاب به
معاویه در خصوص شخصیت پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌نویسد:
«وَ کَانَ رَسُولُ اللّهِ صاِذَا احمَرّ البَاسُ وَ اَحْجَمَ النَّاسُ قَدَّمَ اَهْلَ بَیْتِهِ فَوَقَی بِهِمْ اَصْحَابَهُ حَرَّ السُّیُوفِ» «آنگاه که
جنگ سرخ می‌شد (شدت می‌یافت) و مردم از جلو رفتن می‌ایستادند، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) اهل بیت خویش را جلو می‌انداخت و با آنها اصحاب خویش را از آتش شمشیرها نگاه می‌داشت.»
امام (علیه‌السلام) در
نامه ۳۸، به اهل
مصر در رابطه با مالک اشتر نوشته است:
«اَمّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ اِلَیْکُمْ عَبْداً مِنْ عِبادِ اللَّهِ... فَاِنَّهُ لاَ یُقْدِمُ وَ لا یُحْجِمُ وَ لا یُؤَخِّرُ وَ لا یُقَدِّمُ اِلاّ عَنْ اَمْری وَ قَدْ آثَرْتُکُمْ بِهِ عَلَی نَفْسی...» «بنده‌ای از بندگان خدا را به سوی شما فرستادم ... او به کاری اقدام نمی‌کند و از کاری کنار نمی‌کشد و تاخیر و تقدیم نمی‌کند مگر با امر من، شما را در فرستادن او بر
نفس خود مقدّم داشتم.»
این واژه دو بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حَجْم»، ص۲۵۴.
