• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَنیف (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَنیف (به فتح حاء) از واژگان نهج‌البلاغه به معنای میل به حق است.
عثمان بن حنيف انصارى صحابی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) و امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) است.
نامش دو بار در نهج‌البلاغه آمده است.



حَنیف به معنای میل به حق است.
عثمان بن حنیف عامل آن حضرت در «بصره» بود، آن‌گاه كه طلحه، زبیر و عایشه به بصره آمدند، به او غدر كرده، موى صورتش را كنده و از بصره بيرونش نمودند.


مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - حُنَيْف - نامه ۴۵ (نامه به عثمان بن حنیف)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) به عثمان بن حنیف فرماندار بصره نوشته:
«أَمَّا بَعْدُ، يَابْنَ حُنَيْف، فَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّ رَجُلاً مِنْ فِتْيَةِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ دَعَاكَ إلى مَأْدُبَة، فَأَسْرَعْتَ إِلَيْها، تُسْتَطابُ لَكَ الاَْلْوانُ، وَ تُنْقَلُ إِلَيْكَ الْجِفانُ وَ ما ظَنَنْتُ أَنَّكَ تُجِيبُ إِلى طَعامِ قَوْم، عائِلُهُمْ مَجْفُوٌّ وَ غَنِيُّهُمْ مَدْعُوٌّ.»
«امّا بعد! اى پسر حنيف! به من گزارش داده شده كه مردى از متمكّنان اهل «بصره» تو را به خوان ميهمانيش دعوت كرده و تو به سرعت به سوى آن شتافته‌اى، در حالى كه طعام‌هاى رنگارنگ و ظرف‌هاى بزرگ غذا يكى بعد از ديگرى پيش تو قرار داده مى‌شد گمان نداشتم اجابت کنی میهمانی قومی را که فقیرشان جفا کرده و رانده شده و ثروتمند آنها دعوت شده است.»


۲.۱ - حُنَيْف - نامه ۴۵ (نامه به عثمان بن حنیف)

در آخر همین نامه آمده:
«فَاتَّقِ اللهَ يَابْنَ حُنَيْف، وَلْتَكْفُفْ أَقْرَاصُكَ، لِيَكُونَ مِنْ النَّارِ خَلاَصُكَ.»
«بنابراين اى «پسر حنيف»! از خدا بترس و به همان قرص‌هاى نان اكتفا كن تا خلاصى تو از آتش جهنّم امكان‌پذير گردد.»



دو مورد از این ماده در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۰۸.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۱.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷۵، نامه ۴۵.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۷۸، نامه ۴۵.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱، نامه ۴۵.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۸۹.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۰۵.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۸۵، نامه ۴۵.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۸۴، نامه ۴۵.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۲۰، نامه ۴۵.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۷، نامه ۴۵.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۲۴۱.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۲۴.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۹۶.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷۵، نامه ۴۵.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۸۵، نامه ۴۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حنیف»، ج۱، ص۳۰۸.    






جعبه ابزار