حمی (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمْی (به فتح حاء و سکون میم)، از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای حرارت شدید است. نزدیک پانزده مورد از این مادّه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است.
حَمْیبه معنای حرارت شدید است.
در
صحاح گوید: «حَمِیَ النَّهارُ و حَمِیَ التَّنُّورُ: اشْتَدَّ حَرُّهُمَا و اَحْمَیْتُ الحَدِیدَ فِی النَّارِ فَهُوَ مَحْمِیٌ».
راغب گوید: آن حرارتی است که از فلزات سرخ کرده و از بدن برخیزد.
بعضی از مواردی که در
نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد.
حضرت در رابطه با بى‌وفائى يارانش فرموده است:
«وَ اللهِ لَكَأَنِّي بِكُمْ فِيَما إخالُ: لَوْ حَمِسَ الْوَغَى، وَ حَمِيَ الضِّرَابُ، قَدِ انْفَرَجْتُمْ عَنِ ابْنِ أَبي طَالِب انْفِرَاجَ الْمَرْأَةِ عَنْ قُبُلِهَا.» «به
خدا قسم گويا شما را در گمان خود مى‌بينم كه اگر جنگ شدّت مى‌يافت و پيكار آتش مى‌گرفت از على بن ابى طالب كنار مى‌شديد، و دست مى‌كشيديد مانند دست كشيدن زن از (ميان دوران) خود»،
(شرح‌های خطبه:
)
در رابطه با
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرموده:
«طَبِيبٌ دَوَّارٌ بِطِبّهِ، قَدْ أَحْكَمَ مَرَاهِمَهُ، وَ أَحْمَى مَوَاسِمَهُ؛ يَضَعُ ذلِكَ حَيْثُ الْحَاجَةُ إِلَيْهِ؛ مِنْ قُلُوبٍ عُمْيٍ، وَ آذَانٍ صُمّ، وَ أَلْسِنَةٍ بُكْمٍ.»«او طبيبى است سيّار كه با
طبّ خويش همواره به گردش مى‌پردازد، مرهم‌هايش را به خوبى آماده ساخته، حتّى براى مواقع اضطرار و داغ كردن محلّ زخمها ابزارش را گداخته است تا در آن‌جا كه مورد نياز است، قرار دهد براى قلب‌هاى نابينا، گوش‌هاى كر و زبان‌هاى گنگ.»
(شرح‌های خطبه:
)
وقتی برادرش
عقیل ابن ابی‌طالب خواست از اموال
مردم به او دهد:
«فَأَحْمَيْتُ لَهُ حَدِيدَةً، ثُمَّ أَدْنَيْتُهَا مِنْ جِسْمِهِ لِيَعْتَبِرَ بِهَا، فَضَجَّ ضَجِيجَ ذِي دَنَف مِنْ أَلَمِهَا، وَكَادَ أَنْ يَحْتَرِقَ مِنْ مِيسَمِهَا.» «تکّه آهنی را برای او سرخ کردم، و به جسدش نزدیک نمودم تا از آن
عبرت گیرد، از گرمی آن فریاد کشید، و نزدیک بود (اگر ببدنش می‌چسباندم) از داغ آن به سوزد.»
(شرح‌های خطبه:
)
پانزده موارد از این ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمی»، ج۱، ص۳۰۶.
