حَمْس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمْس (به فتح حاء و سکون میم) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای شدت و صلابت است.
سه مورد از اين کلمه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است.
حَمْس به معنای شدت و صلابت در دین است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) در مذمت یارانش فرمود:
«لَا یُنامُ عَنکُم...وَ أيْمُ اللهِ إِنِّي لاََظُنُّ بِكُمْ أنْ لَوْ حَمِسَ الْوَغَى...عَنِ ابْنِ أَبِي طالِب انْفِراجَ الرَّأْسِ.» «ديده دشمن براى حمله به شما خواب ندارد، ولى شما در غفلت و بى‌خبرى بسر مى‌بريد، شكست از آنِ آنانى است كه دست از يارى يكديگر بر مى‌دارند به
خدا سوگند! گمان مى‌كنم اگر
جنگ، سخت درگير شود، و حرارت و سوزش
مرگ به شما رسد از اطراف فرزند «
ابوطالب» همچون جدايى سر از بدن؛ جدا و پراكنده مى‌شويد.»
حضرت در رابطه با بى‌وفایى يارانش فرموده است:
«وَ اللهِ لَكَأَنِّي بِكُمْ فِيَما إخالُ: لَوْ حَمِسَ الْوَغَى، وَ حَمِيَ الضِّرَابُ، قَدِ انْفَرَجْتُمْ عَنِ ابْنِ أَبي طَالِب انْفِرَاجَ الْمَرْأَةِ عَنْ قُبُلِهَا» «به
خدا قسم گويا شما را در گمان خود مى‌بينم كه اگر جنگ شدّت مى‌يافت و پيكار آتش مى‌گرفت از على بن ابى طالب كنار مى‌شديد، و دست مى‌كشيديد مانند دست كشيدن زن از (ميان دوران) خود»،
درباره
قیام بر عليه
عثمان فرموده:
«فَأَبَوْا حَتَّى جَنَحَتِ الْحَرْبُ وَ رَكَدَتْ، وَ وَقَدَتْ نِيرَانُها وَ حَمِسَتْ.» «آن‌ها سرباز زدند تا جنگ بال‌هايش را گشود و در ميدان ثابت و مستقر گرديد، شعله‌هايش بالا گرفت و قوى و نيرومند شد.»
در بعضی نسخه‌ها به جای «حسمت» واژه «حمشت» با حرف شین آمده است.
سه مورد از این ماده در نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمس»، ج۱، ص۳۰۳.
