• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حُمْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حُمْر (به ضم میم و سکون میم) از واژگان نهج‌البلاغه به معنای سرخى است.
«احمر» به معنای سرخرنگ و مؤنث آن حمراء است.
احمرار به معنای سرخ شدن آمده است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
احْمَرَّ (به کسز همزه و سکون حاء) به معنای جنگ؛
حَمارَّةُ (به فتح حاء) به معنای سوزان است.
از اين ماده هفت مورد در نهج‌البلاغه به كار رفته است.



حُمْر به معنای سرخی است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - احْمَرَّ - نامه ۹ (نامه به معاویه)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) به معاویه می‌نویسند:
«وَ كانَ رَسولُ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) إذا احْمَرَّ الْبَأْسُ، وَ أَحْجَمَ النّاسُ، قَدَّمَ أَهْلَ بَيْتِهِ فَوَقَى بِهِمْ أَصَحابَهُ حَرَّ السُّيوفِ وَ الاَْسِنَّةِ.»
«هرگاه آتش جنگ شعله مى‌كشيد و مردم حمله مى‌كردند پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اهل‌بیت خود را پيشاپيش لشكر قرار مى‌داد كه اصحابش از آتش شمشير و نيزه مصون بمانند.»


۲.۲ - احْمَرَّ - حکمت ۲۵۱ (درباره رسول خدا)

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود:
«كُنّا إِذا احْمَرَّ الْبَأْسُ اتَّقَيْنا بِرَسُولِ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله)، فَلَمْ يَكُنْ أَحَدٌ مِنّا أَقْرَبَ إِلَى الْعَدُوِّ مِنْهُ.»
«هرگاه آتش جنگ سخت شعله‌ور مى‌شد، ما به رسول خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله) پناه مى‌برديم. و در آن ساعت هيچ يک از ما به دشمن از او نزديک‌تر نبود.»


۲.۳ - حَمارَّةُ - خطبه ۲۷ (در مذمت یاران)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در مذمت یاران خود فرمود:
«فإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِم فِي أَيّامِ الحَرِّ قُلْتُمْ: هذِهِ حَمارَّةُ القَيْظِ أَمْهِلْنا.»
«هرگاه در ايّام تابستان فرمان حركت به سوى دشمن دادم، گفتيد: اندكى ما را مهلت ده.»


۲.۴ - أَحْمَرَ - خطبه ۷۲ (درباره مروان بن حکم)

حضرت در رابطه با مروان بن حکم فرموده:
«أَما إِنَّ لَهُ إِمْرَةً كَلَعْقَةِ الْكَلْبِ أَنْفَهُ، وَ هُوَ أَبو الاَْكُبُشِ الاَْرْبَعَةِ، وَ سَتَلْقَى الاُْمَّة مِنْهُ وَ مِنْ وَلَدِهِ يَوْمَاً أَحْمَرَ!.»
«آگاه باشيد او حکومت كوتاه مدّتى خواهد يافت، همانند مقدار زمانى كه سگى بينى خود را با زبان پاک كند! او پدر قوچ‌هاى چهارگانه است! و امّت اسلام از دست او و پسرانش روز خونينى خواهند داشت.»



هفت مورد از این ماده در نهج‌البلاغه آمده است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۰۲.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۷۶.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۱، نامه ۹.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۱، نامه ۹.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۶۹، نامه ۹.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۵، نامه ۹.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۱۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۱۴.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۱۱۶.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۳۳۰.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۷.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۸، حکمت ۲۵۱.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۱۴، حکمت ۲۶۰.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۲۰، حکمت ۲۶۰.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۱، حکمت ۲۶۰.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۸.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۲۱۳.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۴۲.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۱۶.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰، خطبه ۲۷.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۶۵، خطبه ۲۷.    
۲۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۷۰، خطبه ۲۷.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷، خطبه ۲۷.    
۲۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۱.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۱۶۰.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۹۹.    
۲۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۵.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۵، خطبه ۷۲.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۲۰، خطبه ۷۱.    
۳۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۰۲، خطبه ۷۳.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۹، خطبه ۷۳.    
۳۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۳۸.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۳۸.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۲۰۶.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۲۰.    
۳۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۴۷.    
۳۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۱، نامه ۹.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۸، حکمت ۲۵۱.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰، خطبه ۲۷.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۵، خطبه ۷۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمر»، ج۱، ص۳۰۲.    






جعبه ابزار