حمد بن محمد بن جاسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمد بن محمد بن جاسر
مولف کتاب المعجم الجغرافي للبلاد العربية السعودية می‌باشد.
«حمد بن محمد بن جاسر» از بزرگ‌ترین مورخان و جغرافی‌دانان معاصر
عربستان و جزو پرکارترین دانشمندان این
کشور است که
شهرت جهانی دارد و در شناخت قبایل، تیره‌ها و
انساب عرب، نامور است.
وی به سال ۱۳۲۸ ق در روستای برود در منطقه نجد، در خانواده‌ای
کشاورز و
فقیر به
دنیا آمد. در هفت سالگی
مادر خود را از
دست داد و دوران کودکی را با ناتوانی و بیماری پشت سرگذاشت؛ به طوری که تا چهار سالگی توان راه رفتن نداشت. مقدمات علوم را ابتدا در روستا و سپس در
ریاض آموخت و در
سال ۱۳۴۱ ق موفق به
حفظ قرآن کریم شد و پس از آن به زادگاهش بازگشت و به
تعلیم و تدریس بچه‌های روستایش پرداخت. سرانجام در سال ۱۳۴۶ ق
برادر بزرگش او را برای ادامه تحصیل به
علوم دینی به ریاض برد.
در
سال ۱۳۴۸ ق
حج گزارد و به آموزشگاه اسلامی سعودی (المعهد الاسلامی السعودی) پیوست و در سال ۱۳۵۳ ق از بخش قضای شرعی آن فارغ التحصیل شد و طی سال‌های ۱۳۵۳- ۱۳۵۷ ق به
تدریس در
ینبع،
جده،
مکه،
احساء،
ظهران و
ریاض پرداخت. مدتی نیز در
ظبا در
شمال حجاز به سال ۱۳۵۷ ق به
قضاوت مشغول شد.
به سال ۱۳۵۸ به
قاهره،
مسافرت کرد و در دانشکده ادبیات قاهره مشغول تحصیل شد ولی به
دلیل رویداد جنگ جهانی دوم، نتوانست تحصیل در آن جا را تمام کند و پیش از پایان تحصیل به
عربستان بازگشت. مدتی نیز به سال ۱۳۷۶ ق مدیر دانشکده
علوم شرعی و دانشکده
لغت عربی در
ریاض بود.
وی همچنین به روزنامه نگاری و تاسیس روزنامه روی آورد و در سال ۱۳۷۲ ق اولین روزنامه در ریاض به نام «یمامه» را منتشر کرد. آنگاه به تالیف،
تحقیق و نشر روی آورد و «دارالیمامه للبحث والترجمة والتالیف» را بنا نهاد و ماهنامه تخصصی «العرب» را به سال ۱۳۸۶ ق منتشر کرد که از مشهورترین و معتبرترین مجله‌های کشورهای عربی است. مجلة العرب شهرت جهانی یافت و نوعی
نهضت علمی در عربستان پدید آورد و دانشمندان بزرگ
جهان عرب مقاله‌های خود را در زمینه
تاریخ جزیرة العرب و
ادبیات در آن منتشر کردند و گروهی از نویسندگان به مناسبت بیستیمن سال نشر آن، مجلس بزرگداشتی برپا کردند.
شروع نویسندگی حمد جاسر، به سال ۱۳۴۹ ق برمی گردد که نوشتن مقاله در روزنامه «صوت الحجاز» را آغاز کرد. سپس نشر مقاله‌های تاریخی خود را در روزنامه‌های «ام القری»، «المنهل»، «المدینة» و «البلاد السعودیة» ادامه داد.
وی افزون بر تالیف، متون بسیاری را با دقت،
تحقیق، تصحیح و یا تلخیص کرده است. جاسر به بسیاری از کتابخانه‌های جهان سرزده و در آن‌ها به جستجوی تراث علمی و تحقیق پرداخته است؛ از جمله آن‌هاست: کتابخانه ملی الجزائر، ایاصوفیه، کتابخانه واتیکان و کتابخانه مسجد
جامع صفا.
وی همچنین در سال‌های ۱۹۵۱، ۱۹۵۴، ۱۹۵۸ م به ترتیب به عضویت فرهنگستان زبان دمشق،
مجمع علمی
عراق و فرهنگستان زبان قاهره برگزیده شد.
وی در سال ۱۴۲۱ بدرود
حیات گفت.
۱- الآثار الاسلامیة فی مکة المشرفة؛
۲- احادیث حول تراثنا المبعثر فی مکتبات العالم؛
۳- الاخبار الغریبة فی ذکر ما وقع بطیبة الحلبیة؛
۴- دعوة العلماء لتبیین حدود عرفات، مزدلفة، منی؛
۵- الدکاترة والعبث بالتراث؛
۷- الرس فی القرآن الکریم وآراء الباحثین حوله؛
۸- القطائع النبویة؛
۹- ما اتفق لفظه وافترق مسماه من اسماء الامکنة؛
۱۰- مخطوطات جدیدة بالدراسة والنشر؛
۱۱- المدینة المنورة فی مطلع القرن الثانی عشر کما یصفها النابل سیفیرحلة؛
۱۲- المراة فی حیاة الشیخ محمد بن عبدالوهاب؛
۱۳- تحقیق «المغانم المطابة فی معالم طابة»، تالیف فیروزآبادی؛
۱۴- تحقیق «نونیة الکمیت بن زید الاسدی و شرح‌ها لابی ریاش الیمامی».
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
