حماسه 9 دی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حماسه ۹ دی، یا راهپیمایی ۹ دی، حضور و راهپیمایی مردم
ایران در ۹ دی ماه سال ۱۳۸۸ش در حمایت از
جمهوری اسلامی ایران مقابل فتنه ۸۸ بود.
پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸ش، و به دنبال آن ادعای تقلب برخی از کاندیداها، برخی به حمایت از آنها موجی از اعتراض‌ها در نقاط مختلف کشور به راه انداختند. در این زمان برخی از مخالفان داخلی و خارجی نظام ایران، از این فرصت بدست آمده استفاده کرده و کشور را به مدت چند ماه به آشوب و اغشاش کشاندند. این اغتشاشات بعد از چندین ماه نهایتا در
ماه محرم و
روز عاشورا به هتک حرمت نسبت به
امام حسین (علیه‌السلام) و مقدسات اسلامی انجامید و موجبات برانگیخته شدن احساسات مذهبی و نارضایتی مردم را داشت، لذا در پاسخ به این اغشاش‌ها و هتک حرمت‌ها و اعلام بیزاری از فتنه‌گران در روز ۹ دی به راهپیمایی پرداختند.
خاموشی فتنه ۸۸، حفظ انقلاب اسلامی و
ولایت فقیه و پشتوانه مردمی جمهوری اسلامی ایران را از مهم‌ترین دستاوردهای این حماسه می‌توان برشمرد.
مردم
ایران در نهم دی ماه سال ۱۳۸۸ با حضور در خیابان‌ها و راهپیمایی، حمایت خود را از
انقلاب اسلامی ایران در مقابل آشوبگران و فتنه‌گرانی که ادعای تقلب در انتخابات ریاست جمهوری داشتند، اعلام کردند. در این‌باره
آیت الله خامنه‌ای فرمودند: «اگر صدها بار هم برای نعمت هوشیاری این ملّت
سجده شکر به جای آورده شود، باز هم کم است. حماسه‌ای که محاسبات
دشمن را به هم ریخت، محاسباتی که با همکاری و برنامه‌ریزی عده‌ای اقلیت در داخل از روی بغض و
کینه شکل گرفته بود اما در این روز حماسی یک بار دیگر امّت اسلامی با بصیرت عمل کرد و دشمنان نظام مایوس شدند.»
علل و عواملی در شکل‌گیری حماسه ۹ دی نقش داشته است.
شاید علت اصلی شکل‌گیری حماسه ۹ دی در ظاهر انتخابات ۸۸ و اعلام تقلب در انتخابات توسط کسانی بود که پیروز انتخابات نبودند.
مخالفان جمهوری اسلامی ایران بر این عقیده‌اند که فضای سیاسی ایران در همه زمینه‌ها برای بهره‌برداری و عملیاتی کردن الگوهایی چون
انقلاب رنگی آماده است. بر این اساس، جمهوری اسلامی چون نظامی است که یکی از لایه‌ها و رویه‌های آن را به هر ترتیب، انتخابات شکل می‌دهد و «نظام انتخاباتی بالنّسبه فرصت خیزی دارد و از این‌رو، مستعد الگوهای مسالمت‌آمیز تغییر همچون انقلاب رنگی است» این جریان از آغاز پیروزی انقلاب با این انقلاب الهی همراه شده بود.
در فتنه سال ۸۸ تعدادی از خواص که در انتخابات ریاست جمهوری رای نیاورده بودند اعلام تقلب در انتخابات کرده و عده‌ای هم از آنان حمایت کردند و در پی آن اعتراض‌هایی در نقاط مختلف کشور برگزار شد. در این زمان کشورهای مخالف ایران به حمایت از معترضین برخاسته و این اعتراض‌ها را به آشوب و اغتشاش کشاندند و چندین ماه کشور دچار درگیری‌های خیابانی و غارت و آتش زندن برخی از اماکن بود و عده‌ای هم به
قتل رسیدند.
روز ۹ دی با توجه به پیش زمینه‌هایی که حوادث پس از انتخابات به وجود آورده بود، شکل گرفت، از جمله این پیش زمینه‌ها می‌توان به عواملی همچون زیر سؤال بردن اصل دین، نظام اسلامی و همچنین اصل
ولایت فقیه اشاره کرد که باعث شد مردم ایران با راهپیمایی خود، دشمنان نظام اسلامی را مایوس کنند.
از دیگر زمینه‌های اصلی شکل‌گیری حماسه ۹ دی می‌توان به هتک حرمت
ماه محرم و
روز عاشورا اشاره کرد که باعث جریحه‌دار شدن احساسات مذهبی مردم ایران شد. اوج حرکت این افراد در روز عاشورا گویای این بود که آنها معتقد به ارزش‌ها و مظاهر اسلامی از جمله
امام حسین (علیه‌السّلام) و عاشورا نبودند و به همین دلیل روز عزای حسین (علیه‌السّلام) را به جشن تبدیل کردند و به صفوف نماز عزاداران و افرادی که بر حسب ظاهر چهره حزب اللّهی داشتند، حمله کردند و شعار‌هایی دادند که نشانگر مبارزه اساسی با نظام اسلامی و اصل ولایت بود و همین مردم را به صحنه کشاند.
این هتک حرمت به عاشورا و عزاداران حسینی، مردم ایران را نگران کرد و ۹ دی ماه واکنش به این حرکت و اعلام حمایت از ولایت و شخص مقام رهبری بود.
در کتاب «گذار از فتنه» با توجه به بخش‌هایی از دعای
امام سجاد (علیه‌السّلام) به چهار عامل و زمینه اصلی فتنه اشاره می‌شود که عبارت است از:
۱. انحراف از هدایت اصلی؛
۲. سنگدلی؛
۳. نافرمانی پروردگار؛
۴. تزلزل و
پیمان‌شکنی.
مقام معظّم رهبری هم یکی از عوامل مهم ایجاد
فتنه را دنیاطلبی می‌داند. ایشان با تمسک به کلام حضرت سجاد (علیه‌السّلام) در تعیین زمینه‌های فتنه‌انگیزی به
دنیاطلبی و خطرهای آن اشاره می‌کند و یکی از خطرهای بزرگ جامعه را در دنیاطلبی خواصی می‌داند که وظیفه هدایت و امنیت جامعه را به عهده دارند. به تعبیر ایشان فتنه‌های سیاسی و اجتماعی، در عرصه دل انسان ریشه دارد که تمامی ندارد.
یکی دیگر از عوامل ایجاد زمینه‌های فتنه، نافرمانی و
عصیان در مقابل رهبری اسلامی است. اگر جامعه اسلامی شکرگزار نعمت ولایت الهی باشد و ولایتمداری پیشه کنند، زمینه‌های فتنه و بحران اجتماعی از میان خواهد رفت.
یکی از مهم‌ترین روش‌های رویارویی با فتنه، شناخت راه حقیقی
توحید و داشتن راهبری امین و الهی است که با تمسّک به سیره و سنّت وی، بتوان مسیر پر آسیب زمانه فتنه را با امنیت گذراند.
دیگر،
دشمن‌شناسی است. اگر شناسایی دشمن بدرستی صورت گیرد، می‌توان در رویارویی با فتنه، ویژگی‌های مختلف دشمن اصلی، توطئه‌ها و نقاط ضعف و قوت و مراکز و منابع و امکانات آن را به خوبی شناخت و از تمامی این اطلاعات به درستی استفاده کرد.
سوم، داشتن بصیرت فکری و عملی است که سبب تحقق فعلی در اعمال و رفتار انسان می‌گردد. «
بصیرت در عرف سیاسی یعنی فرد، قدرت تشخیص مسائل پیچیده سیاسی و اجتماعی و قدرت درک فهم درست آن را برای دستیابی به راه صحیح منطبق با
عقل و
شرع داشته باشد. صاحب بصیرت کسی است که بتواند هنگام فتنه و بحران،
حق را از
باطل تشخیص دهد و موضع مناسب اتخاذ کند و بتواند در فضای غبارآلود و در تاریکی‌ها، شاخص‌ها را بشناسد و راه حل مناسب را پیدا کند و به کج راهه نرود.»
فتنه‌ها عرصه مشکلی برای انسان به شمار می‌آید، پس نباید در برابر مشکلات و سختی‌های اجتماعی و سیاسی برآمده از آن کمر خم کرد و در زمانه فتنه باید با تکیه بر
وعده الهی،
صبر و استقامت ورزید. پایداری و استقامت در میانه فتنه، چیزی جز عمل به
تکلیف و نهراسیدن از توفان‌ها و تسلیم نشدن نیست. از این‌رو «اولین چیزی که
حضرت موسی (علیه‌السّلام) از
خداوند درخواست می‌کند
شرح صدر است. شرح صدر به معنای گشادگی سینه، کنایه از این است که انسان در برابر سختی‌ها و مشکلات از حوصله و تحمل قوی برخوردار باشد تا بتواند بر عجله و شتاب‌زدگی غلبه کند و در برخورد با مسائل و مشکلات پیش‌رو، عاقلانه و مدبرانه عمل کند.»
راه دیگر مقابله با فتنه، شکستن وحدت فتنه‌گران است که شکست این وحدت می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر رویارویی با فتنه‌گران باشد.
راه‌های نفوذ فتنه‌گران با شگردهای خاصی صورت می‌گیرد که در کتاب «موج فتنه» به این شیوه‌ها اشاره شده است:
۱- استفاده از شیوه‌های مبارزه نرم؛
۲-
استخدام چهره‌های موجه و مقدس؛
۳- استفاده از شعارهای خوب و جذاب؛
۴- سخن گفتن از اصول متعالی انسانی؛
۵- نفی گذشته افتخارآمیز جامعه؛
۶ - تحریک احساسات؛
۷- شبهه‌افکنی؛
۸- تفرقه‌افکنی؛
۹- جلب حمایت‌های خارجی؛
۱۰- ایجاد سازمان‌های اجتماعی مردم نهاد؛
۱۱- ایجاد فاصله میان مردم و حکومت؛
۱۲- درآمیختن حق و باطل؛
بدیهی است شناختن شگردهای فتنه‌گران، می‌تواند ما را در دستیابی به اهداف فرو نشاندن فتنه‌انگیزان یاری دهد.
بهترین راه مبارزه با فتنه، خشکاندن ریشه‌های فتنه است. «اگر اساس فرهنگ اجتماعی را باورها و ارزش‌ها بدانیم در آن صورت فرهنگی می‌تواند در مقابل آفت‌ها و آسیب‌ها، مقاوم و نفوذ ناپذیر باشد که اولاً باورها و ارزش‌های آن از پشتوانه‌های فکری و نظری قوی برخوردار باشد و ثانیاً آن باورها و ارزش‌ها در جان و دل مردم نفوذ کرده باشد.»
برای نجات از فتنه دانستن راه‌های خروج از فتنه ضروری است.
قرآن و
اهل بیت (علیهم‌السّلام) راه‌های خروج از فتنه را آشکارا بیان نموده‌اند که به اختصار به آنها اشاره می‌شود:
با توجه به این‌که
تقوا در ایجاد
توکل و
اعتماد به نفس در انسان، تاثیرگذار است، می‌تواند عامل قوی بازدارندگی انسان در گرایش به راه‌های باطل و شبهه‌ناک باشد.
باور محکم همراه با بصیرت: قرآن و
سنّت یکی از راه‌های خروج از فتنه را ایمان قوی و اعتقاد عمیق و محکم همراه با بصیرت و آگاهی می‌داند. مقام معظّم رهبری نیز در توضیح زمینه‌های ایجاد فتنه به ضرورت تحلیل و بصیرت اشاره می‌کند و خطاب به جوانان دانشجو شرایط ائمه هدی (علیه‌السّلام) را این‌گونه تحلیل می‌فرماید: «دانشجو باید احساس سیاسی داشته باشد، درک سیاسی داشته باشد، نبودن تحلیل سیاسی در مردم بود.»
رجوع به قرآن: زیرا قرآن کریم نامش بصیرت و آگاهی و نور و هدایت و تامین کننده سعادت
دنیا و
آخرت انسان است.
امام علی (علیه‌السّلام) در این‌باره سه ویژگی مهم قرآن را برای نجات انسان از غبار فتنه ارائه می‌کند.
پیروی از امام و رهبری دینی:
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: انّ مَثَلَ اهلِ بَیتی فی اُمّتی کمَثَلِ سَـفینَةِ نُوحٍ فی قَومِهِ؛ مَن رَکِبَها نَجا و مَن تَرَکَها غَرِقَ.
در وضعیت سخت و بحران فتنه که قرار می‌گیرید به اهل بیت مراجعه کنید، چون کشتی نجاتند. به شهادت تاریخ، یکی از عوامل مؤثر در پیروزی‌های مسلمانان از آغاز تاکنون، پیروی از ولایت بوده است. با وجود این موهبت، نصرت
خداوند فرود می‌آید و با نبودش، ضربه‌های سهمگین و جبران‌ناپذیر، انتظار امّت را می‌کشد. از این‌رو، باید فرمانبردار ولی خود، در غیر این صورت به دلیل سرپیچی مردم از حاکمیت الهی، زمام امور به دست نابخردان و دنیاطلبان می‌افتد.
امام علی (علیه‌السّلام)، که پس از رحلت نبی خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سخت‌ترین فتنه‌های تاریخ را تجربه کرد و از منحرفان و منافقان فتنه‌انگیز شکوه‌ها داشت درباره فتنه دنیاطلبان زمانه خود می‌فرماید: آگاه باشید که ترسناکترین فتنه‌ها، فتنه
بنی امیه است که می‌ترسم گرفتار آن گردید.
بهره‌مندی از کمک الهی در بیرون رفت فتنه: طبق آموزه‌های
دین اسلام در تمام مسائل و مشکلات زندگی بهره‌مندی از عنایت‌ها و کمک الهی مهم‌ترین شرط نجات است.
ایستادگی و مقاومت: در برخورد با فتنه و فتنه‌گران، پس از شناختن حق و باطل و ریشه‌یابی آن و تصمیم بر حمایت از حق، صبر و ایستادگی مهم‌ترین عامل پیروزی است.
حضور مردم ایران در حماسه ۹ دی دستاوردهایی داشته که از قرار زیر است.
طرفداری مردم از نظام اسلامی و
ولایت فقیه و رهبری یکی از دستاوردهای مهم حضور مردم ایران در راهپیمایی روز ۹ دی ماه بود.
آیت الله مقتدایی، عضو
مجلس خبرگان رهبری در این خصوص می‌گوید: «بالاترین
پیام این حماسه این بود که مردم، طرفدار نظام و اسلام بوده و دشمنان هرگز تصور نکنند مردم از انقلاب، نظام و ولایت فقیه دلسرد شده‌اند، بلکه آمادگی کامل دارند تا آخرین نفس در مقابل دشمنان ایستاده و فداکاری کنند.»
از دیگر دستاوردهای مهم حماسه نهم دی ماه می‌توان به پشتوانه‌سازی محکم و استوار این حضور حماسی مردم برای حضور مقتدرانه ایران اسلامی در عرصه بین الملل اشاره کرد. مردم ایران اسلامی در ۹ دی با حرکتی خودجوش در جهت حمایت از رهبری و ولایت فقیه به میدان آمدند و خشم، نفرت و انزجار خودشان را از فتنه‌گران و کسانی که زمینه‌ساز توطئه دشمنان این سرزمین بودند، به نمایش گذاشتند و وفاداری از آرمان‌های انقلاب و ولایت فقیه را اعلام کردند.
یکی از ویژگی‌های حماسه ۹ دی این بود که بخشی از مردم که تا قبل از حادثه روز عاشورای حسینی و توهین اغتشاشگران به مقدسات اسلامی، هنوز در تردید و ابهام بودند، بعد از جسارت و توهین منافقان و اغتشاشگران به اعتقادات دینی، آنها از تردید و ابهام خارج شدند.
ناکامی جریان فتنه و حفظ انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای روز ۹ دی بود. مردم احساس وظیفه کردند و با حضور در حماسه ضمن به نمایش گذاشتن وحدت و اتحاد خود به آرمان‌های اصیل انقلاب اسلامی و ولایت فقیه تاکید کردند که در مقابل هنجار شکنی‌ها، حرمت شکنی‌ها و ساختار شکنی‌ها بایستند و موضع سرسختانه خود را نشان دهند.
مردم در حوادث پس از انتخابات، پشت سر رهبری با بصیرت وارد شدند و نشان دادند که مسائل و موقعیت کشور و نظام را به خوبی درک می‌کنند. از این‌رو تظاهرات ۹ دی در تاریخ ۳۲ ساله انقلاب اسلامی بی‌سابقه بود. موج عظیم اعتراضات مردمی و خیل گسترده جمعیت نظیر نداشت. میزان حضور مردم حتی از میزان مشارکت در انتخابات نیز فراتر رفت.
این حماسه، بیداری بزرگ و نقطه پایانی برای فتنه پس از انتخابات بود که دشمنان بیرونی نظام را نا امید کرد و انسجامی هم در درون شکل گرفت. مهم‌ترین ویژگی مردم دیندار و ولایتمدار ایران این است که در ماجرای فتنه، همچون مردم زمان علی (علیه‌السّلام) در توطئه و فتنه
خوارج و
جنگ جمل گرفتار نشدند و بر امام زمان خود شمشیر نکشیدند، بلکه به حمایت از
دین و
ولایت برخاستند و ولایت‌ستیزان را سر جای خود نشاندند.
رهبر ایران در جمع بسیجیان به امتحان‌های مختلف
بسیج تاکید کرده و فرمودند: حرکت و روند بسیج در ابعاد کمی و کیفی همواره رو به جلو بوده و بسیج توانسته است در مقابل وسوسه‌ها ایستادگی کند. یکی از موفقیت‌های بسیج، افزایش توانایی و بصیرت خود در مقابل پیچیده شدن توطئه‌های دشمنان است که قضایای فتنه در سال ۸۸ مؤید این موضوع است.
از دیگر تاکیدات ایشان در این دیدار این بود: در فتنه سال ۸۸ خیلی‌ها اشتباه کردند و از این جمع بسیاری هم بعد از مدتی اشتباه خود را تصحیح کردند اما حرکت عظیم بسیج با حفظ پرچم بصیرت، مسیر را اشتباه نکرد و توانست در صراط حق بماند.
همچنین رهبر انقلاب در آستانه ۵ آذر سالروز تشکیل بسیج در اجتماع بسیجیان فرمودند: بسیج، بسیج دل‌هاست، بسیج جان‌هاست، بسیج عواطف است، بسیج اعتقادات و ایمان‌هاست و همین است که در روز سخت به کار یک ملّت می‌آید. آن روزی که ملّت‌ها دچار مشکلات شوند. آنجا جسم‌ها فایده‌ای ندارند، دل‌ها باید در وسط میدان باشند، باید خط شکن باشند.
این عبارات مطرح شده از سوی مقام معظّم رهبری درباره حرکت بسیج و بسیجیان در دوران‌های مختلف نشان از عمق حقیقت،
اخلاص و بصیرت آنان در دشمن‌شناسی‌شان دارد.
دلائل و شواهد طی ۳۲ سال تاریخ انقلاب اسلامی نشان داده است که بسیج همواره مطیع فرمان رهبری نظام بوده و خواهد بود و در راه دفاع از آرمان‌های اسلام و انقلاب اسلامی و پاسداری از دستاوردهای آن ایستاده و فتنه‌ها را خنثی می‌کند.
حضور مردم نشان داد که درست در روزهایی که همه حرمت‌ها شکسته شد و فضا چنان آشفته بود که هر کسی که مشکلی با نظام داشت، می‌توانست از فرصت به دست آمده استفاده کند و مشکلش را نشان بدهد و علیه نظام شعار بدهد، پشتوانه انقلاب اسلامی هستند.
کسانی در حماسه ۹ دی به خیابان آمدند و از نظام و رهبری دفاع کردند که شاید از وضعیت معیشتی و مادی خود شکایت داشته باشند، اما آمدند. کسانی به خیابان آمدند که شاید مسئولین، برخوردهای ناشایستی هم دیده باشند، اما آمدند!
دیگر این‌که از مهم‌ترین عوامل پیروزی، حفظ و تداوم انقلاب، دینداری و بیداری و ولایتمداری مردم ایران است. اگر جایگاه بصیرت و بیداری را در دفاع از نظام بویژه در
جنگ نرم، بالاتر از دینداری بدانیم به افراط سخن نگفته‌ایم، زیرا دیندار، بصیر و بیدار است که می‌تواند حق را از باطل تمیز دهد و از حق حمایت کند.
حماسه ۹ دی باید جایگاه ویژه‌ای در کتاب‌های درسی دانش آموزان پیدا کند تا از این طریق در حوزه شعر و معنا و داستان بتوانیم ارتباط حماسه عاشورا را به حماسه ۹ دی پیوند زنیم. بنابراین مؤلفان کتاب‌های درسی به عنوان یک وظیفه باید بکوشند مطالب درسی را بیش‌تر به سمت موضوعاتی متمرکز کنند که همه واژگان حوزه‌های مضامین متفاوت حماسه ۹ دی را با خود حمل می‌کنند.
ادبیات حماسه ۹ دی نه تنها نباید جنبه شعاری داشته باشد بلکه در ضمن این‌که به مخاطب آگاهی و معرفت می‌دهد باید مسائل دینی و مذهبی، مفهوم
ایثار،
شهادت،
جوانمردی،
آزادگی و
رشادت را آشکار کند.
آنچه در ادبیات باید در حوزه شعر به حماسه ۹ دی پرداخت، انتقال مفاهیم دینی و انقلابی در قالب شعر با استفاده از ابزار شعر است که شاعران باید سعی کنند عناصر شاعرانه را به صورت تخیل، تصویر، آرایه‌های کلامی، صنایع لفظی و معنوی در
خدمت انتقال مفهوم و
پیام به مخاطب قرار دهد، آنچه در این حماسه کمتر دیده شده است. بنابراین بازتاب این حادثه در اشعار شاعران جوان با مضامینی چون حماسه، آزادگی، حرّیت، حرکت و رشادت و
امام حسین (علیه‌السلام)... پر رنگ‌تر و تاثیرگذارتر به عنوان یک معیار ارزشی باید دیده شود.
۱) شریفی، احمد حسین، موج فتنه، از جمل تا جنگ نرم، تهران: انتشارات کانون‌اندیشه جوان، ۱۳۹۰.
۲) امام علی (علیه‌السّلام)، نهج البلاغه، سیّد رضی، فیض الاسلام (بی جا).
۳) قدیریان، احمد، فتنه سبز، تهران: مجتمع فرهنگی شهید آیت‌الله بهشتی، ۱۳۸۹.
۴) میرحسینی اشکوری، کاظم، جریان شناسی فتنه در نهج البلاغه، رشت: بلور، ۱۳۸۹.
۵) موسوی، مهدی، گذار از فتنه، قم: موسسه اشراق حکمت و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۹.
۶) روزنامه کیهان، ۱۳۸۹/۰۹/۰۶.
۷) روزنامه کیهان، ۱۳۸۹/۰۸/۰۳.
•
پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «چیستی حماسه نهم دی سال ۱۳۸۸»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۰۹/۲۱.
