• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسین بن محمد غسانی‌جیانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جَیانی‌، ابوعلی‌ حسین‌ بن محمد غسّانی‌، محدّث ‌ و رجالیاهل‌ سنّت‌ و از عالماناندلس ‌ است.



او در ۴۲۷ در قرطبه‌ متولد شد.
[۱] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
[۲] ابن‌خلّکان، ‌ وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۲، ص۱۸۰.
[۳] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.



اصل‌ وی‌ از الزهراء، شهری ‌ در نزدیکی‌ قرطبه‌، بود ولی‌ چون‌ پدرش‌ مدتی‌ در جیان‌ ساکن‌ بود او را جیانی‌ خوانده‌اند.
[۴] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۳، قاهره‌ ۱۹۶۶.

به‌ نوشته ابن‌فرحون‌
[۵] ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج‌ ۱، ص۳۳۳، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
او از اندلس‌ بیرون‌ نرفته‌،
[۶] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
اما مدرس‌ تبریزی‌
[۷] محمدعلی‌ مدرس‌ تبریزی‌، ریحانه الادب‌، ج‌ ۱، ص۴۴۶، تهران‌ ۱۳۶۹ ش‌.
وی‌ را بغدادی‌ خوانده‌ است‌.




۳.۱ - تبحر در حدیث

جیانی‌ مقام‌ والایی‌ در دانشحدیث ‌ داشت‌،
[۸] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص‌۱۴۲، قاهره‌ ۱۹۶۶.
[۹] عبداللّه‌ بن اسعد یافعی‌، مرآه الجنان‌ و عبره الیقظان‌، ج‌۳، ص‌۱۲۳، بیروت‌ ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
[۱۰] ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج۱، ص۳۳۲ـ ۳۳۳، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
به‌ طوری‌ که‌ شرح‌حال‌نگاران‌، با القاب ‌ «إمامُ عَصْرِهِ فِی‌الْحَدیث‌»
[۱۱] ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج۱، ص۳۳۲، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
و «رَئیسُ الْمُحَدِّثینَ بِقُرْطبَه»
[۱۲] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
از او یاد کرده‌اند.

۳.۲ - تبحر در علم رجال

درخواست‌ ابوعمرو بن‌عبدالبرّ ، مؤلف‌ إلاسْتیعاب‌ فی‌ معرفه الاصحاب‌، از وی‌ مبنی‌ بر افزودن‌ نام‌ صحابیانی‌ که‌ در إلاسْتیعاب‌ نیامده‌،
[۱۳] عبدالرحمان‌ بن عبداللّه‌ سهیلی‌، الروض‌ الانف‌ فی‌ شرحالسیره النبویه لابنهشام‌، ج۳، ص۴۴۵، چاپ‌ عبدالرحمان‌ وکیل‌، قاهره‌ ۱۳۸۷ ـ ۱۳۹۰/ ۱۹۶۷ـ۱۹۷۰، چاپ‌ افست‌ ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
نشان‌ دهنده تبحر او در دانش‌ رجال‌ است‌.

۳.۳ - تبحر در علوم دیگر

جیانی‌ در دانشهای‌ دیگر، مانند لغت ‌ و شعر و انساب ‌، نیز مهارت‌ داشت‌
[۱۴] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۳، قاهره‌ ۱۹۶۶.
[۱۵] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
و در جامع‌ قرطبه‌ تدریس‌ می‌کرد.
[۱۶] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.



مهم‌ترین‌ استاد وی‌، حَکَم‌ بن محمد جذامی ‌ بود.
[۱۷] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.

برخی‌ از مشایخ‌ روایی‌ او بدین‌ قرارند: ابوعمرو بن عبدالبرّ؛ حاتم‌ بن محمد طرابلسی‌؛
[۱۸] التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
[۱۹] الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
و ابوالعباس‌ احمد بن عمر بن دِلْهاث‌.
[۲۰] ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
[۲۱] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.

بزرگانی‌ چون‌ قاضی‌ عیاض‌
[۲۲] عیاض‌ بن موسی‌ قاضی‌ عیاض‌، الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، ج۱، ص۲۴ـ ۲۵، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
[۲۳] بشیر علی‌حمد ترابی‌، القاضی‌ عیاض‌ و جهوده‌ فی‌ علمی‌ الحدیث‌: روایه و درایه، ج۱، ص۱۴۷، بیروت‌ ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
و إبْن‌عَطیه‌ ، صاحب‌ تفسیر المحرَّرالوجیز
[۲۴] ابن‌عطیه‌، المحرر الوجیز فی‌ تفسیر الکتاب‌ العزیز، ج۲، ص۲۲۳ـ۲۲۴، ج۲، رباط‌ ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
از وی‌ روایت‌ کرده‌اند.


برخی‌ از شاگردان‌ وی‌ نیز عبارت‌ بودند از: محمد بن محمد بن حکم‌ باهلی‌؛ محمد بن احمد بن ابراهیم‌ جیانی‌؛
[۲۵] الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
عبداللّه‌ بن احمد بن سَمَّاک‌ غَرْناطی‌؛ و محمد بن عبداللّه‌ بن خلیل‌ قیسی‌، معروف‌ به‌ مُسنِد مراکش‌ و راوی‌ صحیح‌ مسلم ‌ از جیانی‌ است.
[۲۶] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.



جیانی‌ در ۴۹۸ درگذشت‌.
[۲۷] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.



مهم‌ترین‌ اثر جیانی‌ تَقْییدُالْمُهْمَلِ وَ تَمْییزُالْمُشْکِلِ است‌ که‌ مؤلف‌ در آن‌ به‌ ضبط‌ درستِ نام‌ راویانصَحیحَین‌ پرداخته‌ است‌.
[۲۸] سلیمان‌ بن خلف‌ باجی‌، التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، ج۱، ص۱۱۰، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
[۲۹] حاجی خلیفه، ج۱، ص۴۷۰.
[۳۰] محمد بن احمد ذهبی‌، کتاب‌ تذکره الحفاظ‌، ج۴، ص۱۲۳۴، حیدرآباد دکن‌ ۱۳۷۶ـ۱۳۷۷/ ۱۹۵۶ـ ۱۹۵۸، چاپ‌ افست‌ بیروت‌.
[۳۱] محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۲، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.


۷.۱ - عناوین کتاب

این‌ کتاب‌ شامل‌ پنج‌ کتاب‌ با عناوین‌ جداگانه‌ بوده‌ است‌:
۱) الالقاب‌ یا الکنی‌ و الالقاب، که‌ زرکلی
[۳۲] خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
و بروکلمان‌
[۳۳] بروکلمان‌، ج۲، ص۶۲۹، لیدن ۱۹۴۹-۱۹۴۳.
آن‌ را کتابی‌ مستقل‌ دانسته‌اند.
۲) المؤتلف‌ و المختلف‌ من‌ اسماء الرواه، که‌ زرکلی‌
[۳۴] خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
و بغدادی
[۳۵] اسماعیل‌ بغدادی‌، هدیه العارفین، ج‌ ۱، ستون‌ ۳۱۱، در حاجی‌خلیفه‌، ج۵.
با اندکی‌ اختلاف‌ در ضبط‌ نام‌ کتاب‌، آن‌ را کتابی‌ مستقل‌ دانسته‌اند.
۳) شیوخ‌البخاری‌ المهملون‌، که‌ زرکلی‌
[۳۶] خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
آن‌ را با نام‌ التعریف‌ بشیوخ‌البخاری‌، اثری‌ مستقل‌ دانسته‌ است.
۴) التنبیه‌ علی‌ الاوهام‌ الواقعه فی‌ صحیح‌ الامام‌ البخاری‌ .
۵) التنبیه‌ علی‌ الاوهام‌ الواقعه فی‌ صحیح ‌الامام‌ مسلم ، که‌ بخشهای‌ چهارم‌ و پنجم‌ آن‌ به‌ تحقیق‌ محمدصادق‌ آیدن‌ حامدی‌ در ۱۴۰۷ در ریاض ‌ و بخش‌ پنجم‌ آن‌ به‌ تحقیق‌ محمد ابوالفضل‌ در ۱۴۲۱/۲۰۰۰ در مغرب ‌ منتشر شده‌ است‌.
دیگر آثار جیانی‌ عبارت‌اند از: تسمیه شیوخ‌ أبی‌داود السجستانی
[۳۷] سلیمان‌ بن خلف‌ باجی‌، التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، ج۱، ص۱۷۹، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
[۳۸] بروکلمان‌، ج۲، ص۶۲۹، لیدن ۱۹۴۹-۱۹۴۳.
که‌ حاجی‌خلیفه‌
[۳۹] حاجی خلیفه، ج‌ ۱، ستون‌ ۸۸.
از آن‌ با عنوان‌ اسماء رجال‌ سنن‌ أبی‌داود یاد کرده‌ است‌، این‌ کتاب‌ به‌ تحقیق‌ جاسم‌ بن محمد بن حمودالفجی‌ در ۱۹۹۹ در بیروت ‌ منتشر شده‌ است‌؛ و الرِّجَال‌الَّذینَ لَقیهُمْ أبوعَلی‌الْغَسَّانی الْحَافِظُ، که‌ کَتّانی‌ آن‌ را از طریق‌ روایی‌ قاضی‌ عَیاض‌، محدّث ‌ و فقیهمالکیقرن ‌ ششم‌، از جیانی‌ نقل‌ کرده‌ است‌.
[۴۰] محمد عبدالحی‌ بنعبدالکبیر کتّانی‌، فهرس‌ الفهارس‌ و الاثبات، ج۱، ص۵۰۰، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۴۰۲/۱۹۸۲.



(۱) ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، قاهره‌ ۱۹۶۶.
(۲) ابن‌خلّکان، ‌ وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان.
(۳) ابن‌عطیه‌، المحرر الوجیز فی‌ تفسیر الکتاب‌ العزیز، ج۲، رباط‌ ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
(۴) ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
(۵) سلیمان‌ بن خلف‌ باجی‌، التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
(۶) اسماعیل‌ بغدادی‌، هدیه العارفین، ج۱، در حاجی‌خلیفه‌، ج۵.
(۷) بشیر علی‌حمد ترابی‌، القاضی‌ عیاض‌ و جهوده‌ فی‌ علمی‌ الحدیث‌: روایه و درایه، بیروت‌ ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
(۸) حاجی‌خلیفه‌.
(۹) محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
(۱۰) محمد بن احمد ذهبی‌، کتاب‌ تذکره الحفاظ‌، حیدرآباد دکن‌ ۱۳۷۶ـ۱۳۷۷/ ۱۹۵۶ـ ۱۹۵۸، چاپ‌ افست‌ بیروت‌.
(۱۱) خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، بیروت‌ ۱۹۹۹.
(۱۲) عبدالرحمان‌ بن عبداللّه‌ سهیلی‌، الروض‌ الانف‌ فی‌ شرحالسیره النبویه لابنهشام‌، چاپ‌ عبدالرحمان‌ وکیل‌، قاهره‌ ۱۳۸۷ ـ ۱۳۹۰/ ۱۹۶۷ـ۱۹۷۰، چاپ‌ افست‌ ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۱۳) عیاض‌ بن موسی‌ قاضی‌ عیاض‌، الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
(۱۴) محمد عبدالحی‌ بنعبدالکبیر کتّانی‌، فهرس‌ الفهارس‌ و الاثبات، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۱۵) محمدعلی‌ مدرس‌ تبریزی‌، ریحانه الادب‌، تهران‌ ۱۳۶۹ ش‌.
(۱۶) عبداللّه‌ بن اسعد یافعی‌، مرآه الجنان‌ و عبره الیقظان‌، بیروت‌ ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
(۱۷) بروکلمان‌، ج۲، لیدن ۱۹۴۹-۱۹۴۳.


۱. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۲. ابن‌خلّکان، ‌ وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۲، ص۱۸۰.
۳. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۴. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۳، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۵. ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج‌ ۱، ص۳۳۳، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
۶. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۷. محمدعلی‌ مدرس‌ تبریزی‌، ریحانه الادب‌، ج‌ ۱، ص۴۴۶، تهران‌ ۱۳۶۹ ش‌.
۸. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص‌۱۴۲، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۹. عبداللّه‌ بن اسعد یافعی‌، مرآه الجنان‌ و عبره الیقظان‌، ج‌۳، ص‌۱۲۳، بیروت‌ ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
۱۰. ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج۱، ص۳۳۲ـ ۳۳۳، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
۱۱. ابن‌فرحون‌، الدیباج‌ المُذهَّب‌ فی‌ معرفه اعیان‌ علماء المذهب‌، ج۱، ص۳۳۲، چاپ‌ محمد احمدی‌ ابوالنور، قاهره‌ ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
۱۲. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۱۳. عبدالرحمان‌ بن عبداللّه‌ سهیلی‌، الروض‌ الانف‌ فی‌ شرحالسیره النبویه لابنهشام‌، ج۳، ص۴۴۵، چاپ‌ عبدالرحمان‌ وکیل‌، قاهره‌ ۱۳۸۷ ـ ۱۳۹۰/ ۱۹۶۷ـ۱۹۷۰، چاپ‌ افست‌ ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۴. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۳، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۱۵. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۱۶. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۱۷. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۱۸. التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
۱۹. الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
۲۰. ابن‌بشکوال‌، کتاب‌الصله، ج۱، ص۱۴۴، قاهره‌ ۱۹۶۶.
۲۱. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۴۹ـ ۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۲۲. عیاض‌ بن موسی‌ قاضی‌ عیاض‌، الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، ج۱، ص۲۴ـ ۲۵، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
۲۳. بشیر علی‌حمد ترابی‌، القاضی‌ عیاض‌ و جهوده‌ فی‌ علمی‌ الحدیث‌: روایه و درایه، ج۱، ص۱۴۷، بیروت‌ ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
۲۴. ابن‌عطیه‌، المحرر الوجیز فی‌ تفسیر الکتاب‌ العزیز، ج۲، ص۲۲۳ـ۲۲۴، ج۲، رباط‌ ۱۳۹۵/۱۹۷۵.
۲۵. الشفا بتعریف حقوق‌ المصطفی‌، چاپ‌ علی‌محمد بجاوی‌، بیروت‌ ۱۹۷۷.
۲۶. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۲۷. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۹، ص۱۵۰، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۲۸. سلیمان‌ بن خلف‌ باجی‌، التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، ج۱، ص۱۱۰، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
۲۹. حاجی خلیفه، ج۱، ص۴۷۰.
۳۰. محمد بن احمد ذهبی‌، کتاب‌ تذکره الحفاظ‌، ج۴، ص۱۲۳۴، حیدرآباد دکن‌ ۱۳۷۶ـ۱۳۷۷/ ۱۹۵۶ـ ۱۹۵۸، چاپ‌ افست‌ بیروت‌.
۳۱. محمد بن احمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۱۲، ص۱۴۹، چاپ‌ شعیب‌ ارنؤوط‌ و دیگران‌، بیروت‌ ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸.
۳۲. خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
۳۳. بروکلمان‌، ج۲، ص۶۲۹، لیدن ۱۹۴۹-۱۹۴۳.
۳۴. خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
۳۵. اسماعیل‌ بغدادی‌، هدیه العارفین، ج‌ ۱، ستون‌ ۳۱۱، در حاجی‌خلیفه‌، ج۵.
۳۶. خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌، ج‌ ۲، ص۲۵۵، بیروت‌ ۱۹۹۹.
۳۷. سلیمان‌ بن خلف‌ باجی‌، التعدیل‌ و التجریح‌ لمن‌ خرج‌ عنه‌البخاری‌ فی‌ الجامع‌ الصحیح‌، ج۱، ص۱۷۹، چاپ‌ احمدبزار، رباط‌ ۱۴۱/ ۱۹۹۱.
۳۸. بروکلمان‌، ج۲، ص۶۲۹، لیدن ۱۹۴۹-۱۹۴۳.
۳۹. حاجی خلیفه، ج‌ ۱، ستون‌ ۸۸.
۴۰. محمد عبدالحی‌ بنعبدالکبیر کتّانی‌، فهرس‌ الفهارس‌ و الاثبات، ج۱، ص۵۰۰، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۴۰۲/۱۹۸۲.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حسین بن محمد غسانی‌جیانی»، شماره۵۳۰۲.    






جعبه ابزار