• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسین بن محمد ضمیری اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حسین بن محمد ضمیری اصفهانی، شاعر و ادیب دانشمند قرن دهم هجری در اصفهان می‌باشد.


کمال‌الدّین حسین بن محمّد اصفهانی متخلص به «ضمیری» شاعر و ادیب دانشمند قرن دهم هجری. وی در حکمت و ریاضی از شاگردان غیاث‌الدّین منصور دستکی شیرازی بوده است. ابتدا به مناسبت اینکه پدرش باغبان باغ نقش جهان در اصفهان بود «باغبان» تخلّص داشت، در علم رمل نیز استاد بود.
هنگامی که به خدمت شاه طهماسب رسید و چون به خاطر احاطه به رمل از ضمایر خبر می‌داد، به اشاره شاه تخلّص خود را به «ضمیری» تغییر داد. همچنین شاه طهماسب او را قابل مقایسه با امیرخسرو دهلوی دانسته و او را «خسرو ثانی» لقب داد.

وی اشعار زیادی سروده و آنها را در کتاب‌های چندی جمع‌آوری نموده که از آن‌ جمله است:
۱. «آئینه خیال» ۲. «اسکندرنامه» ۳. «احیای کمال» ۴. «بدایع الشّعر» ۵. «بهار و خزان» ۶. «بدایت حال یا ترانه وصال» ۷. «حسن فال» ۸. «حسنه الاخبار» ۹. «خجسته فال» ۱۰. «درّ مثال» ۱۱. «سفینه اقبال» ۱۲. «سحاب حلال» یا «سحر حلال» ۱۳. «صورت حال» ۱۴. «صنایع» ۱۵. «صیقل ملال» ۱۶. «عذر مقال» ۱۷. «طاهرات» ۱۸. «عیون الزلال» ۱۹. «فراغ بال» ۲۰. «قدس خیال» ۲۱. «کنزالاقوال» ۲۲. «لیلی و مجنون» ۲۳. «لوامع خیال» ۲۴. «معشوق لایزال» ۲۵. «معراج آمال» ۲۶. «مکثر الاحوال» ۲۷. «منتهای کمال» ۲۸. «نهایه السّحر» ۲۹. «ناز و نیاز» ۳۰. «وامق و عذرا»
این دو بیت از اوست:
درمانده به درد دل بی حاصل خویشم ••••• رو همدم و بگذار به درد دل خویشم
گیرد همه کس روز جزا دامن قائل ••••• جز من که به جان منفعل از قاتل خویشم
[۱] کاشانی، میرتقی‌الدین، خلاصة الاشعار (بخش اصفهان)، ص۷-۳.
[۲] نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر، ج۱، ص۴۴۶.
[۳] میرزای صفوی، سام، تحفه سامی، ص۲۲۳.
[۴] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ذیل حسین ضمیری، ص۶۵۸.
[۵] آذر، لطفعلی بیگ بن آقاخان بیگدلی، آتشکده آذر، بخش سوم از نیمه نخست، ص۹۵۸.
[۶] حسینی سنبهلی، میرحسین‌دوست، تذکره حسینی، ص۱۹۵.
[۷] تذکره غنی، ص۸۲.
[۸] قزوینی، عبدالنبی، تذکره میخانه، ص۱۵۸-۱۵۶.
[۹] ترکمان، اسکندربیگ و محمد یوسف، تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۷۸.
[۱۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۰.    
[۱۱] صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، ص۷۰۰-۶۹۴.
[۱۲] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۶۲-۵۶۳.
[۱۳] آستان قدس رضوی، فهرست کتابخانه آستان قدس رضوی، ج۷، ص۸۷۱.
[۱۴] بهادر، حسن‌خان و سیدمحمدصدیق، تذکره شمع انجمن، ص۴۲۰.


۱. ↑ کاشانی، میرتقی‌الدین، خلاصة الاشعار (بخش اصفهان)، ص۷-۳.
۲. ↑ نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر، ج۱، ص۴۴۶.
۳. ↑ میرزای صفوی، سام، تحفه سامی، ص۲۲۳.
۴. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ذیل حسین ضمیری، ص۶۵۸.
۵. ↑ آذر، لطفعلی بیگ بن آقاخان بیگدلی، آتشکده آذر، بخش سوم از نیمه نخست، ص۹۵۸.
۶. ↑ حسینی سنبهلی، میرحسین‌دوست، تذکره حسینی، ص۱۹۵.
۷. ↑ تذکره غنی، ص۸۲.
۸. ↑ قزوینی، عبدالنبی، تذکره میخانه، ص۱۵۸-۱۵۶.
۹. ↑ ترکمان، اسکندربیگ و محمد یوسف، تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۷۸.
۱۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۰.    
۱۱. ↑ صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۵، ص۷۰۰-۶۹۴.
۱۲. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۶۲-۵۶۳.
۱۳. ↑ آستان قدس رضوی، فهرست کتابخانه آستان قدس رضوی، ج۷، ص۸۷۱.
۱۴. ↑ بهادر، حسن‌خان و سیدمحمدصدیق، تذکره شمع انجمن، ص۴۲۰.


مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۷۶۲.    


رده‌های این صفحه : ادیبان اصفهان | ادیبان اصفهان سده دهم(قمری) | ادیبان ایران | ادیبان ایران سده دهم(قمری) | ادیبان سده دهم(قمری) | شاعران اصفهان | شاعران اصفهان سده دهم(قمری) | شاعران ایران | شاعران ایران سده دهم(قمری) | شاعران سده دهم(قمری) | عالمان اصفهان | عالمان اصفهان سده دهم(قمری) | عالمان ایران | عالمان ایران سده دهم(قمری) | عالمان سده دهم(قمری)
جعبه ابزار