حسین بن زید ذوالدمعه (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسین بن زید ذوالدمعه (
۱۱۴-
۱۹۰ق)، از راویان مورد اعتماد
شیعه و از اصحاب
امام صادق (علیه‌السّلام) بود. وی از امام صادق،
امام باقر و
امام کاظم (علیهم‌السلام) روایت نقل کرده است.
حسین از چهار یا هفت سالگی به جهت شهادت پدرش
زید بن علی (علیهماالسّلام) تحت سرپرستی امام صادق (علیه‌السّلام) بود و از گنجینه معرفت و علوم جعفری دانش فراوانی کسب کرد.
ابوعبدالله حسین بن
زید بن
علی بن
حسین (علیهم‌السّلام) کوفی هاشمی علوی، مشهور به ذوالدمعه (ذوالعبره)، در سال ۱۱۴ یا
۱۱۵ق در
شام از کنیزی زاده شد
و دیری نپایید که پدرش زید و برادرش
یحیی به سال
۱۲۱ و
۱۲۵ق به شهادت رسیدند.
پس از آن، حسین در حالی که فقط چهار
یا هفت سال داشت،
تحت
کفالت و سرپرستی پسر عمویش،
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) در آمد و تا هنگام وفات امام صادق (علیه‌السّلام) زیر نظر آن حضرت در
مدینه اقامت کرد و با کمک آن حضرت با ام کلثوم، دختر
محمد بن عبدالله ارقط ازدواج کرد.
او را به جهت گریه زیاد در شهادت پدر و برادرش یحیی، به ذوالدمعه یا ذوالعبره لقب داده‌اند
و شاید بر اثر همین گریه زیاد بود که در اواخر عمر نابینا شد.
شیخ طوسی نام ذوالدمعه را در زمره اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) ذکر کرده است.
غمزی هم می‌گوید که او از گنجینه معرفت و علوم جعفری دانش فراوانی کسب کرد.
به علاوه، ایشان از امام صادق، امام باقر
و امام کاظم (علیهم‌السّلام)
و
اسماعیل بن عبدالله بن جعفر روایاتی نقل کرده است. کسانی همچون
نعیم بن حماد،
ابومصعب زهری و
عباد رواجنی از وی احادیثی روایت کرده‌اند.
ابوالفرج اصفهانی می‌نویسد که حسین در قیام
محمد و
ابراهیم (پسران
عبدالله محض) شرکت داشت و پس از به شهادت رسیدن ایشان، متواری و پنهان شد و زمانی در میان مردم ظاهر شد
که از امنیت جان خود اطمینان یافت. حسین از راویان امامیه،
فردی راستگو،
ثقه و با
ورع بود.
ذوالدمعه دارای تالیفی به نام کتاب الحدیث می‌باشد.
حسین در حالی که ۷۶ سال از عمرش گذشته بود،
در حدود سال ۱۹۰ق از دنیا رفت.
در تاریخ درگذشت او بسیار اختلاف است.
با توجه به اینکه وی را کوفی لقب داده‌اند، هم اکنون در نواحی
حلّه بقعه‌ای وجود دارد که به او منسوب است و اعراب این ناحیه او را «ابودُمَیعه» می‌نامند. به نظر می‌رسد وی در اواخر عمر به
کوفه رفته و در آنجا وفات یافته است.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسین ذوالدمعه»، ج۱، ص۲۷۶-۲۷۷.
