حسین بن احمد ثلاج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ثلاّج بن احمد بُوشنْجی (نیمه دوم. قرن ۴ق) از محدثان و فقهای
قرن چهارم هجری قمری که دارای اصالتی
افغانستانی بود که اجدادش و یا خودش از مهاجران به
عراق بوده‌اند و
شیخ مفید و با یک واسطه
نجاشی از شاگردان ایشان هستند.
ابوعبدالله حسین بن احمد بن مغیره ثَلاّج بُوشَنْجی به پوشنگ، شهری در
افغانستان کنونی منسوب بوده و احتمالاً زادگاه وی همان شهر است؛ هرچند بعدها خود یا اجدادش به عراق مهاجرت کرده‌اند.
ثلاج در پی کسب علم در عراق، از بزرگانی چون
حیدر بن محمد بن نعیم سمرقندی و دیگران بهره برد، و روایت نقل کرده است.
شیخ مفید شاگرد او بوده و از او حکایت کرده است. نجاشی نیز به واسطه
ابوعبداللّه حسین بن خمری کوفی از ثلاج بوشنجی روایت نقل کرده است.
ثلاج از علمای
شیعه بوده و شاگردی شیخ مفید و نجاشی با یک واسطه از او، نشانگر جایگاه شیعی او در میان علمای شیعه است. ولی در برخی از منابع آمده که در
مذهب خود ثابت قدم نبوده است؛ ازاین رو او را
مضطرب المذهب نامیده‌اند.
این مطلب صحیح به نظر نمی‌رسد؛ ولی در صورت اثبات آن، به
وثاقت او در نقل حدیث لطمه‌ای نمی‌زند؛ چون در بیشتر منابع به
ثقه بودن او در نقل حدیث تصریح شده است.
ثلاج تنها یک کتاب به نام عمل السلطان نگاشته است.
به سال درگذشت ثلاج در منابع اشاره نشده است؛ ولی می‌توان گفت پیش از سال
۴۰۰ هجری از دنیا رفته است. چون در سال ۴۰۰ هجری نجاشی در نجف اشرف از ابن خمری شاگرد ثلاّج، اجازه نقل روایت‌های ثلاّج را گرفته
(دیگر منابع:
) که این مطلب بیانگر آن است که ثلاّج پیش از آن از دنیا رفته بود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ثلاج بوشنجی»، ج۲، ص۱۵۲.
