حسن بن موسی منجم بغدادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن بن موسی بن شاکر منجم بغدادی (م
قرن سوم هجری)، فرزند
موسی بن شاکر و از منجمان دربار
مامون عباسی بود که با برادانش در
علم هندسه و
نجوم به تحقیق پرداخته و خدمات و آثاری را در این زمینه به وجود آوردند.
موسی بن شاکر دارای سه فرزند به نام‌های محمد، احمد و حسن بود که اصالتاً اهل
خراسان بودند و در
بغداد به سر می‌بردند
و به تحصیل
علوم قدیمه اشتغال داشتند و در
علوم هندسه،
موسیقی، نجوم، حکمت و غیره به درجات عالی رسیدند.
این سه برادر برای ستاره‌شناسی به دربار مامون عباسی (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ هـ) راه یافتند و در مورد
هندسه و نجوم به صورت مشترک تحقیقاتی را در بغداد انجام دادند.
آنان برای دستیابی به
علوم پیشینیان نهایت سعی و کوشش خود را کرده و از بذل مال دریغ نداشتند و در این راه به هرگونه سختی تن در می‌دادند.
آنان مترجمان را با دادن عطایای گزاف از گوشه و کنار گرد می‌آوردند و ماهیانه حدود پانصد دینار به هر کدام مقرری می‌دادند.
حنین بن اسحاق،
حبیش بن حسن و
ثابت بن قره از جمله این مترجمان بودند.
پسران موسی بن شاکر برای گردآوری کتاب‌های غیرعربی تلاش و همت بسیار به خرج دادند. در این راستا گروهی از مترجمان همانند حنین بن اسحاق را به
روم فرستادند و آنان کتب مهم و فراوانی در
علوم فلسفه،
هندسه،
حساب، موسیقی و
طب آورده و ترجمه کردند.
از جمله خدماتشان در دربار مامون، این بود که توانستند ثابت کنند دور کره زمین هشت هزار فرسخ می‌باشد.
آنان همچنین رودخانه معروف به عمود بن منجم بصره را حفر کرده بودند.
محمد در سال ۲۵۹ هـ از دنیا رفت، بنابراین وفات حسن را هم باید در قرن سوم تخمین زد.
حسن کتاب الشکل المدور المستطیل را به تنهایی، و گویا کتاب مساحة الاکر و قسمة الزوایا را با برادرانش به صورت اشتراکی نوشته است.
همچنین وی به همراه برادرش احمد هفت مقاله از کتاب مخروطات ابلنیوس را اصلاح کردند.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۶۸، برگرفته از مقاله «حسن بن موسی بن شاکر منجم بغدادی».
