حسن بن علی علاف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن بن علی علاّف (متوفای ۳۱۹ق)، از شاعران
قرن چهارم هجری قمری در
بغداد و هم‌نشین
معتضد عباسی بود.
ابوبکر، حسن بن علی بن احمد بن بشّار بن زیاد نهروانی منسوب به نهروان (شهرکی در اطراف بغداد) است. پدرش
علوفه می‌فروخت، از این‌رو به ابن
علاّف (پسر
علوفه فروش) معروف شد. وی از شاعران برجسته و نیکوسرا و با معتضد عباسی هم‌نشین بود. گربه‌ای داشت که به کبوترخانه همسایگان رفته، جوجه کبوترها را خورده بود. گربه را کشتند. وی نیز برای گربه اش مرثیه‌ای سرود که مطلع آن چنین است:
«ای گربه! تو از ما جدا شدی و هرگز برنمی‌گردی. تو برای من چون فرزند بودی.»
می‌گویند که این اشعار را در رثای دوستش عبدالله بن معتز سروده و چون
مقتدر قاتل او بود، وی می‌ترسید آشکارا به رثای او بپردازد، از این‌رو گربه را مخاطب قرار داد و عبدالله بن معتز را مرثیه گفت. بعضی گفته‌اند: گربه
کنایه از محسن بن علی بن محمد بن فرات در ایام محنت او است که در سال ۳۱۲ق گرفتار و کشته شد و ابن
علاّف جرات نکرد به‌صراحت نام او را ببرد. برخی دیگر نیز عقیده دارند که گربه کنایه از غلامی است که یکی از کنیزان امیر علی بن عیسی بن داوود بن جراح عاشق او شده بود و امیر هر دو را کشت و پوستشان را کند و از کاه پرکرد و ابن
علاّف غلام را مرثیه گفت و گربه کنایه از او است.
در هر حال، این
قصیده از بهترین و زیباترین اشعار او است. شمار ابیات آن ۶۵ بیت است که در ضمن آن، اشعار حکمت آمیز نیز وجود دارد. ابن
علاف در قصیده خود، صفاتی را بیان می‌کند که گربه‌اش به آن آراسته بود.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۰۳.
