• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَسَد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَسَد (به فتح حاء و سین) از مفردات‌ نهج البلاغه به معنای بدخواهی و آرزوی زوال نعمت و سعادت دیگران است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ حسادت و شباهتش با آتش، آفت دوستی و خودپسندی و دشمن عقل انسان، از این واژه استفاده نموده است.



حَسَد به معنای یکبار به معنای بدخواهی و آرزوی زوال نعمت و سعادت دیگران، آمده است. به اعتقاد راغب «حسد» هنگامی که با سعی در از بین بردن نعمت دیگران توام باشد، گناه بودنش حتمی خواهد بود؛ زیرا این موضوع اعمال حسد است.
واژه‌ی «حسّاد، حسدة» جمع حاسد است.


برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْحَسَدَ - خطبه ۸۵ (درباره حسد)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص صفت اخلاقی مذموم که از آن به آتش تعبیر شده است، می‌فرماید:
«لاَ تَحَاسَدُوا، فَاِنَّ الْحَسَدَ یَاْکُلُ الاِْیمَانَ کَمَا تَاْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ»؛
«حسد نورزید که حسد ایمان را به باد می‌دهد آنچنان که آتش هیزم را خاکستر می‌کند».

۲.۲ - حَسَدُ - حکمت ۲۰۸ (درباره آفت دوستی)

امام (علیه‌السلام) درباره‌ حسادت و آفت دوستی فرموده‌اند:
«حَسَدُ الصَّدِیقِ مِنْ سُقْمِ الْمَوَدَّةِ»؛
«حسادت نسبت به دوست، دلیل بیماری دوستی است».

۲.۳ - حُسَّادِ - حکمت ۲۰۲ (درباره خودپسندی)

حضرت (علیه‌السلام) نسبت به خودپسندی، دشمن عقل انسان می‌فرماید:
«عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ اَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ»؛
«خودپسندی، دشمن عقل و یکی از حسودان نسبت به آن است».

۲.۴ - الْحُسَّادِ - حکمت ۲۱۵ (آفت سلامتی)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مورد حسادت، آفت سلامتی فرموده است:
«الْعَجَبُ لِغَفْلَهِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلاَمَهِ الْاَجْسَادِ!»؛
«از غفلت حسودان نسبت به سلامتی تن خویش در شگفتم، (چرا که حسد انسان را بیمار می‌سازد)».
این واژه ۱۵ بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه،ج۱، ص۲۷۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۳۶.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۱۸.    
۴. ابن معصوم مدنی، سیدعلی بن أحمد، الطّراز الأوّل، ج۵، ص۳۱۹.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۶۹، خطبه ۸۵.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۸، خطبه ۸۶.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۴۹، خطبه ۸۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۷.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۹۶.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۰۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۳۶.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۳۸.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۵۶.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۲۵، حکمت ۲۰۸.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۷، حکمت ۲۱۸.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۲، حکمت ۲۱۸.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۷.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۹.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۹.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۶۷۱.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۸۸.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۹.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۲۴، حکمت ۲۰۲.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۷، حکمت ۲۱۲.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۱، حکمت ۲۱۲.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۵.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۶.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۶.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۶۳۵.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۸۴.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۳.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۲۶، حکمت ۲۱۵.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۸، حکمت ۲۲۵.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۳، حکمت ۲۲۵.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۷.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۰۳.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۰۳.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۷۲۳.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۹۴.    
۴۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۴۹.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۹۲، خطبه ۱۲۹.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۵۴، خطبه ۱۹۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حسد»، ص۲۷۱-۲۷۲.    






جعبه ابزار