• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حُسْبان (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: حسب (مفردات‌قرآن).


حُسْبان: (وَ الْقَمَرَ حُسْباناً)
«حُسْبان» (بر وزن لقمان) مصدر، از مادّه «حساب»، به معنای حساب کردن و تیرهایی که به هنگام پرتاب کردن می‌شمارند و مجازات‌هایی که روی حساب دامنگیر اشخاص می‌شود آمده است؛ و در اینجا ممکن است منظور این بوده باشد که گردش منظم و سیر مرتب این دو کره آسمانی (البته منظور از حرکت آن، در نظر ما است که ناشی از حرکت زمین است) موجب می‌شود که شما بتوانید برنامه‌های مختلف زندگی خود را تحت نظام و حساب در آورید. بعضی از مفسران نیز احتمال داده‌اند که منظور از جمله بالا این است که خود این دو کره آسمانی، تحت نظام و حساب و برنامه است.
و «حُسْبان» (بر وزن‌ غفران) در سوره‌ «رحمن»، به معنای حساب و نظم و ترتیب می‌باشد، و آیه محذوفی دارد و در تقدیر چنین است: «وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ تَجْرِیانِ بِحُسْبانٍ».



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با حُسْبان:

۱.۱ - آیه ۹۶ سوره انعام

(فَالِقُ الإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ) (او شکافنده صبح است؛ و شب را مایه آرامش، و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است؛ این،‌ اندازه‌گیری خداوند توانای داناست.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: حسبان جمع حساب و به قول بعضى مصدر حسب حسابا است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۴۰ سوره کهف

(فَعَسَى رَبِّي أَن يُؤْتِيَنِ خَيْرًا مِّن جَنَّتِكَ وَيُرْسِلَ عَلَيْهَا حُسْبَانًا مِّنَ السَّمَاءِ فَتُصْبِحَ صَعِيدًا زَلَقًا) (امید است پروردگارم بهتر از باغ تو، به من بدهد؛ و مجازات حساب شده‌ای از آسمان بر باغ تو فرو فرستد، بگونه‌ای که آن را به زمین بی‌گیاهی مبدل کند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البیان گفته: کلمه حسبان در اصل نام تیرهای کوچکی بوده که چند عدد آن را با یک زه می‌انداختند، و این در سواران فارس مرسوم بوده، و ماده اصلی آن حساب است و اگر آنها را حسبان می‌نامیدند بدین مناسبت بوده که حساب را زیادتر می‌کرده. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۳ - آیه ۵ سوره رحمن

(الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ) (خورشید و ماه با حساب دقیقی در گردشند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه حسبان مصدر و به معناى حساب كردن است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. انعام/سوره۶، آیه۹۶.    
۲. کهف/سوره۱۸، آیه۴۰.    
۳. رحمن/سوره۵۵، آیه۵.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۲۳۲.    
۵. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۴۰.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۴۹.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۴۷۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۱۱۱.    
۹. انعام/سوره۶، آیه۹۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۰.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۳۹۸.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۲۸۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۹۷.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۱۸.    
۱۵. کهف/سوره۱۸، آیه۴۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۹۸.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۳۷.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۱۴.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۶۶.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۳۴۸.    
۲۱. رحمن/سوره۵۵، آیه۵.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۱.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۶۰.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۹۶.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۶۲.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۳۰.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حُسْبان»، ص۱۸۴.    






جعبه ابزار