حرس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حرس در اصطلاح فقه نظامی به معنی نگاهبانان درگاه سلطان، رقیبان و پاسبانان به کار رفته است. این
اصطلاح در
قرآن و بسیاری از
روایات نیز استعمال شده است.
حَرْس بر وزن فَعْل
اسم جمع یا جمع است. مفرد آن حرسی و حارس است این کلمه در لغت به معنی نگاهبانان درگاه سلطان، رقیبان و پاسبانان به کار رفته است.
این واژه فقط یک بار در قرآن استعمال شده است. در قرآن کریم از قول
جنیان چنین آمده است: «وَ انَّا لَمَسْنَا السَّماءَ فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَدیداً وَ شُهُباً؛
ما به آسمان رسیدیم و آن را پر از نگهبانان قدرتمند و
شهاب‌ها یافتیم.»
در بسیاری از روایات اسلامی ماده «حرس» با مشتقات مختلف آن مورد استفاده‌قرار گرفته است که به نمونه‌ای از آن اشاره می‌کنیم.
«وَ فی قَوْلِهِ تَعالی: وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ.
رُوِیَ انَّ النَّبِیَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا نُزِلَتْ هذِهِ الْایَةُ قالَ لِحُرَّاسٍ مِنْ اصْحابِهِ یَحْرُسُونَهُ؛ (
سَعَدُ وَ
حُذَیْفَهُ): الْحِقُوا بِمُلاحِقُکُمْ فَانَّ اللَّهَ تَعالی عَصَمَنی مِنَ النَّاسِ؛
روایت شده است، زمانی که آیه ۶۷
سوره مائده بر
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل شد، خطاب به محافظان خود (
سعد و
حذیفه) فرمود: به گروه خود بپیوندید، چرا که
خداوند تبارک و تعالی مرا از گزند مردم، حفظ می‌کند.»
از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین روایت شده است:
«حَرْسُ لَیْلَةٍ فی سَبیلِ اللَّهِ افْضَلُ مِنْ الْفَ لَیْلَةٍ یُقامُ لَیْلُها وَ یُصامُ نَهارُها؛
یک شب نگهبانی در
جنگ بهتر از هزار شبی است که شب‌هایش در
عبادت و روزهایش به
روزه گرفتن سپری شود.»
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۵۱.
