• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث ناسخ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حدیث ناسخ، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی گفته می‌شود که حکم شرعی سابق را بردارد.


حدیث ناسخ حدیثی است که حکم شرعی سابق را رفع کند.
برخی دیگر تعبیر کرده‌اند: حدیثی است که حکم شرعی سابق در قرآن یا حدیث دیگر را رفع کند.

در مورد حدیث ناسخ بحث‌های متعددی مطرح است:
۱- آیا حدیث ناسخ مختص احادیث نبوی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است یا در احادیث دیگر پیشوایان دینی نیز وجود دارد؟
برخی در این باره گفته‌اند: حدیث ناسخ اختصاص به احادیث پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارد.
۲- آیا حدیث ناسخ اختصاص به روایات عامه دارد یا در روایات شیعه نیز وجود دارد؟
در این باره بیان شده است حدیث ناسخ اختصاص به روایات اهل سنت ندارد بلکه در روایات شیعه نیز وجود دارد گرچه روایت توسط یکی از ائمه (علیهم‌السّلام) نقل شده باشد.

۳- راه‌های شناخت احادیث ناسخ چیست؟
در مورد شناخت احادیث ناسخ راه‌هایی بیان شده است:
ا - نص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مانند: کنت نهیتکم عن زیارة القبور الا فزوروه شما را از زیارت اهل قبور بازداشتم ولی اکنون آنها را زیارت کنید.
ب - نقل صحابی باشد: کان آخر الامر من رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انه ترک الوضوء مما مسته النار.
ج - علم به تاریخ صدور روایات در این صورت حدیث متاخر ناسخ حدیث متقدم است چون از ضحاک روایت شده «نعمل بالاحدث فالاحدیث».
د - قائم شدن اجماع بر نسخ حدیث مانند: قتل شارب الخمر در مرتبه چهارم که این حدیث بوسیله اجماع نسخ شده است زیرا در صورتی شارب الخمر در مرتبه چهارم کشته می‌شود که اجرای حد فاصله نشده باشد.

از حدیث ناسخ به خبر ناسخ، ناسخ و روایت ناسخ نیز تعبیر شده است.
[۱] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۷.    
[۲] شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۷-۱۲۸.    
[۳] سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۲.    
[۴] طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
[۵] درایة الحدیث، ص۷۲.
[۶] علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
[۷] مدیرشانه‌چی، علم الحدیث، ص۱۵۷.
[۸] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۴۷.    
[۹] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۳۰.
[۱۰] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۸۱.
[۱۱] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۸۵.    
[۱۲] مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۸.    
[۱۳] صدر، سیدحسن، نهایة الدرایة، ص۳۰۷.    
[۱۴] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۱۷.    
[۱۵] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۵۶.    
[۱۶] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۹۰.    


۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۷.    
۲. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۷-۱۲۸.    
۳. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۲.    
۴. ↑ طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
۵. ↑ درایة الحدیث، ص۷۲.
۶. ↑ علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
۷. ↑ مدیرشانه‌چی، علم الحدیث، ص۱۵۷.
۸. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۴۷.    
۹. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۳۰.
۱۰. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۸۱.
۱۱. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۸۵.    
۱۲. ↑ مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۸.    
۱۳. ↑ صدر، سیدحسن، نهایة الدرایة، ص۳۰۷.    
۱۴. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۱۷.    
۱۵. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۵۶.    
۱۶. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۹۰.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث ناسخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۳۰.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | حدیث
جعبه ابزار