• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث منسوخ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حدیث منسوخ، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی که حکم آن توسط دلیل شرعی برداشت شده، اطلاق می‌شود.


حدیث منسوخ حدیثی است که حکم آن توسط حکم حدیث ناسخ برداشته شده باشد.

شناخت حدیث منسوخ به طرق ذیل ممکن است:
۱- نص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مانند: «کنت نهیتکم عن زیارة القبور فزوروها»؛
۲- نقل صحابی مانند: «کان آخر الامرین من رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ترک الوضوء بمامسته النار»؛
۳- تقدم تاریخ: (حدیث متاخر ناسخ حدیث متقدم است)؛
۴- اجماع بر نسخ.

شرایط نسخ حدیث به قرار زیر است.
الف - منسوخ حکم شرعی باشد نه عقلی.
ب - نسخ به دلیل شرعی باشد مثلاً ارتفاع حکم با مرگ مکلف نسخ به حساب نمی‌آید.
ج - حکم مرفوع مقید به وقت معینی نباشد مانند: «ثم اتموا الصیام الی اللیل» زیرا با دخول وقت حکم منقضی می‌شود.
د - خطاب رافع، متاخر باشد و از جهت زمان بعد از منسوخ صادر شده باشد.
برخی بر این باورند که در احادیث امامیه مصداق ناسخ و منسوخ وجود نداشته و آن‌چه هست پایان زمان حکم و آغاز زمان حکم دیگر است.

مترادفات این اصطلاح عبارتند از:
روایت منسوخ، خبر منسوخ، منسوخ.
[۱] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۷۶.    
[۲] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۷.    
[۳] شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۷-۱۲۸.    
[۴] سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۶۴۳.    
[۵] طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
[۶] درایة الحدیث، ص۷۲.
[۷] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، ص۱۲۷.
[۸] علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
[۹] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۷.
[۱۰] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۴۷.    
[۱۱] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۸۱-۲۸۲.
[۱۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۱۱۷.
[۱۳] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۸۵-۸۶.    
[۱۴] صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۳۰۷.    
[۱۵] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۱۷.    
[۱۶] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۹۰.    


۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۷۶.    
۲. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۸۷.    
۳. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۲۷-۱۲۸.    
۴. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۲، ص۶۴۳.    
۵. ↑ طریحی، فخرالدین، جامع المقال، ص۵.    
۶. ↑ درایة الحدیث، ص۷۲.
۷. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، ص۱۲۷.
۸. ↑ علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
۹. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۷.
۱۰. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۴، ص۴۷.    
۱۱. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۸۱-۲۸۲.
۱۲. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۱۱۷.
۱۳. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۸۵-۸۶.    
۱۴. ↑ صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۳۰۷.    
۱۵. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۱۷.    
۱۶. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۹۰.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث منسوخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۱.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
جعبه ابزار