• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَدْو (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَدْو (به فتح حاء و سکون دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای سوق دادن و بلند کردن صدا برای راندن شتران است.
حُداء (به ضم حاء) صدایى است براى سوق شتران كه مى‌خوانند.
از اين ماده در «نهج البلاغه» ده مورد آمده است.



حَدْو (بر وزن عقل) به معنای سوق دادن و بلند کردن صدا برای راندن شتران، آمده است.
«حدا حدوا: رفع صوته بالحداء.»
کلمه حُداء به ضمّ اول صدایى است براى سوق شتران كه مى‌خوانند.



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - تَحْدوكُمْ - خطبه ۲۱ (موعظه)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه در يک كلام مختصر و عجيب فرموده:
«فإِنَّ الغايَةَ أَمامَكُمْ وَ إِنَّ وَراءَكُمُ السّاعَةَ تَحْدوكُمْ تَخَفَّفُوا تَلْحَقوا فإنَّما يُنْتَظَرُ بِأوَّلِكُمْ آخِرُكُمْ.»
يعنى «رستاخیز و قیامت در برابر شماست و مرگ همچنان شما را مى‌راند، سبكبار شويد تا به غافله برسيد، پيشينيان شما در انتظار عقب ماندگان هستند.»
سید رضی رحمه الله فرموده: اين كلام بعد از کلام خدا و رسول خدا (صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) با هر كلامى سنجيده شود راجح آيد و از جمله «تخفّفوا تلحقوا» كلامى كوتاه‌تر و پر معنى‌تر گفته نشده است. محمد عبده در شرح كلام امام (صلوات‌الله‌عليه) گيج شده است و از فصاحتش مبهوت گشته است.


۲.۲ - حَدْوَةٌ - نامه ۵۳ (مالک اشتر)

امام (علیه‌السلام) به مالک اشتر مى‌نويسد:
«فإِنَّ تَعاهُدَکَ فی السِّرِّ لاُِمورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِعْمالِ الاَْمانَةِ.»
يعنى «زير نظر گرفتن كار كارمندان در پنهانى سوق دادن آن‌هاست بر استعمال امانت


۲.۳ - حاديهِ - خطبه ۱۳۲ (مرگ)

آن حضرت درباره مرگ فرموده:
«وَ أَعْجَلَ حاديهِ
يعنى «با عجله‌ترين سوق دهنده است.»



این واژه ده بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۸.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۹۶.    
۳. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۲۷۹.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۱، ص۶۱۰.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷، خطبه ۲۱.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۵۴، خطبه ۲۱.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۲-۶۳، خطبه ۲۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳، خطبه ۲۱.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۵۵.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۹.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۱۷-۲۲.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰۱-۳۰۶.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۰۱.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷، خطبه ۲۱.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۱۲، نامه ۵۳.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۰۶، نامه ۵۳.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۳۵، نامه ۵۳.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۸۱، نامه ۵۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۶۰.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۷۴-۲۷۵.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۲۳.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۴۹.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۶۹.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۹۴، خطبه ۱۳۲.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۰، خطبه ۱۲۸.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۹۰، خطبه ۱۳۲.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۸۵، خطبه ۱۳۲.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۷۶.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۷۷.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۴۳۸-۴۳۹.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۳۰۰.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۶۹.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷، خطبه ۲۱.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۱۲، نامه ۵۳.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۹۴، خطبه ۱۳۲.    
۳۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۱۱، خطبه ۵۲.    
۳۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳۸، خطبه ۱۵۷.    
۳۸. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حدو»، ص۲۵۸-۲۵۹.    






جعبه ابزار