حجت موجه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«حجت موجه پاره‌ای از اختلاف نظرهای شیعه و اهل سنت در
مهدویت»، اثر فارسی مصطفی اسفندیاری، پژوهش و تحلیل
اندیشه‌های فرق و مکاتب مختلف درباره
مهدویت با تاکید بر بررسی موارد اختلاف
شیعه و
سنی است.
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در شش فصل ارائه گردیده است.
نویسنده در خلال مباحث، ضمن یافتن مهم‌ترین اختلاف نظرهای شیعه و سنی درباره
مهدویت، تلاش کرده پاسخ‌های دقیق، مستند و مستدلی را برای پرسش‌های موجود در این زمینه، از قبیل این که «آیا
مهدی یک عنوان عام بوده و یا شخص معینی است؟»، «نام او و پدرش چیست؟»، «آیا متولد شده و یا در آینده به دنیا خواهد آمد؟» و... یافته و از ره گذر واکاوی در متون متواتر و صحیح دینی تاریخی، نتایج ارزشمندی به دست آورد.
وی به دنبال اثبات این است که از دیدگاه شیعه،
مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف برای تداوم امر
ولایت و
امامت متولد شده و روزی به اذن
خداوند ظهور خواهد کرد؛ اما سنیان معتقدند او در آینده متولد خواهد شد.
او ضمن بررسی مفاهیم
مهدویت،
مهدی،
انتظار فرج، موعود و فوتوریسم، به مشترکات
ادیان در این خصوص پرداخته و مبانی و مستندات قرآنی و روایی
مهدویت را آورده است.
وی ضمن دفاع از
تواتر احادیث مهدویت، به ارائه دیدگاه‌های عالمان غیرشیعی پرداخته و موارد اختلاف آن‌ها را با مبانی شیعه مشخص کرده است. او سپس اثبات می‌کند که
اندیشه مهدویت، از باورهای اصیل اسلامی است که در
قرآن و سنت نبوی ریشه دارد.
در فصل آخر که به منکران
مهدویت اختصاص یافته، نگرش ابن خلدون و عبدالله بن زید آل محمود نقد شده است.
کتاب، حاصل پایان نامه نویسنده در مقطع کارشناسی ارشد در رشته
فلسفه و
کلام اسلامی بوده و نکته قابل تامل آن، جمع بندی و نتیجه گیری در پایان هر فصل می‌باشد که به صورت خلاصه آورده شده است.
مقدمه، ضمن توضیح واژگاه
مهدی شخصیه و نوعیه، به برخی انگیزه‌های منکران
مهدویت اشاره و آن‌ها را تشریح کرده است؛ از جمله:
جهل و نادانی، انگیزه‌های سیاسی و نابودی
روح امید در امت‌ها.
نویسنده در نخستین فصل، مفاهیم واژگان و اصطلاحاتی؛ مانند
مسیانیسم،
فتوریسم، انتظار فرج و... بررسی کرده و با ارائه شواهدی مستند، بر این نکته تاکید ورزیده است که باورمندی به دولت مصلحی نجات بخش، باوری مشترک در میان تمام بشریت است.
آنچه به نظر وی دارای اهمیت بوده، ارائه شواهدی معتبر و مستند از بشارت‌های کتب آسمانی درباره آن موعود منتظر می‌باشد که هر خواننده‌ای را به تامل و تفکر وامیدارد؛ این فصل گویای اهمیت و جایگاه این مساله بوده و همچنین پاسخی است، برای آن دسته از مستشرقان و یا مسلمانانی که به نتوانسته‌اند، اهمیت
مهدویت را درک کرده و به انکار یا تضعیف پایه‌های این باور اصیل انسانی- الهی پرداخته‌اند.
وی فصل دوم را، به تبیین دلایل اصالت این باور اختصاص داده و طی آن با ارائه مدارکی از نصوص دینی و آثار عالمان، به اثبات ریشه‌های عمیق مسئله
مهدویت پرداخته است.
«
تاویل»، «جری و تطبیق» را توضیح داده و آن گاه با ارائه نمونه‌هایی از برخی
آیات، به این مهم اقدام کرده است. ضمن آن که، آن چه به عنوان دلیل یا گواه در این فصل مطرح شده، مدارک و شواهدی است از آثار و تفاسیر
عالمان شیعه و عامه که هر یک با توجه به شان نزول، نکات تفسیری و تاویل آیات، به مساله
مهدویت اشاره نموده‌اند.
در سوم، به مهم‌ترین موارد اختلاف نظر
مسلمانان در مسئله
مهدویت، اشاره شده و عباراتی از عالمان مسلمان در این باره عرضه گردیده است. در ادامه، نویسنده به اثبات تواتر احادیث و روایات
مهدویت اهتمام ورزیده و به بررسی دسته‌هایی از روایات معتبر اسلامی پرداخته است تا در این رهگذر، مطالبی؛ چون بشارت‌های نبوی به آمدن دوازده امام بعد از او، تصریح به نام آن‌ها، امامت قطعی ایشان و قرین بودن شان با قرآن، به اثبات برسد.
در این فصل دسته‌هایی از روایات ضعیف که در برخی از منابع روایی
اهل سنت آمده است، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و با ارائه دلیل‌های علمی و معتبر، ضعف و بی اعتباری آن‌ها نشان داده شده است. نویسنده در پایان با استشهاد به اظهارات و نوشته‌های برخی عالمان اهل سنت، بر این نکته تاکید کرده است که
مهدی موعود امامی است، از امامان
اهل بیت نبوت که از اولاد
امام حسین علیه‌السّلام بوده که در نیمه
شعبان ۲۵۵ ق متولد شده و فرزند
امام حسن عسکری علیه‌السّلام است.
پنجم، به مهم‌ترین سرفصل‌های باور
مهدویت در نگاه
شیعه امامیه اشاره کرده و ضمن برشمردن ویژگی‌های معروف آن موعود منتظر، در یک تحلیل جامعه و دقیق، مسئله ولادت آن حضرت، محل تولد و مراحل زندگی آن امام بزرگوار، مورد کنکاش و تحقیق قرار گرفته است. در این ره گذر، به چندین پرسش درباره رمز و راز طول عمر، فلسفه
غیبت و امامت در ایام کودکی و... نیز پاسخ داده شده است.
آخرین فصل، به منکران
مهدویت و کسانی که به تضعیف پایه‌های این باور اصیل یا انکار و رد آن اقدام کرده‌اند، اختصاص داده شده و ضمن برشمردن نام برخی از ایشان، به نقد و ارزیابی
اندیشه‌های آنان پرداخته شده و تلاش شده است تا پاسخ‌های مستندی که از سوی عالمان اهل سنت ارائه شده، در مقام نقد و بررسی جمع آوری شده و در پایان با جمع آوری روایاتی چند، پیامد انکار
مهدویت متذکر گردیده است.
آن چه با مطالعه کتاب به دست می‌آید، عبارت از این است که:
مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، حقیقتی ریشه دار در تمام ادیان و از جمله
دین مبین
اسلام بوده که انکار هیچ منکری را بر نتابیده و برخی آیات قرآن درباره ظهور او در آخرالزمان تاویل شده است. روایات
مهدویت،
متواتر بوده و هیچ خدشه و تضعیفی بر آن‌ها روا نیست. این
روایات آمدن
مهدی معینی را با اوصاف خاص، بشارت داده و او را از ائمه اهل بیت علیه‌السّلام و از خاندان
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برشمرده است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده مؤلف در انتهای کتاب آمده است. پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه
مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
