• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حجة‌الوداع (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حجة الوداع، آخرین حج پیامبر صلی الله علیه وآله بود که حضرت در سال دهم هجری انجام داد.


حجة الوداع، آخرین حج پیامبر صلی الله علیه وآله
[۱] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۹.    
[۲] تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۰۹.
[۳] تاریخ طبری، ابن جریر، ج۲، ص۴۰۰.    
بود که حضرت در سال دهم هجری انجام داد.

فراخوانی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از مردم، برای بجا آوردن حج، در آخرین سفر زیارتی خویش به مکه بوده است: «واذن فی الناس بالحج یاتوک رجالا...» مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده ...(به سوی خانه خدا ) بیایند... . (برخی احتمال داده‌اند که مخاطب آیه، پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله باشد.
[۴] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۷، ص۱۴۵.    
[۵] روح المعانی، آلوسی، ج۹، ص۱۳۶.    
براساس روایتی از امام صادق علیه السلام، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پس از اقامت ده ساله در مدینه و پس از نزول آیه «و اذن فی الناس بالحج...» منادیان را فرمان داد که اعلام کنند: پیامبر، امسال به حج خواهد رفت.
[۶] نور الثقلین، شیخ حویزی، ج، ص، ح ۷۲.    
)
[۷] حج/سوره۲۲، آیه۲۷.    


ظهور قدرت اسلام و ضعف کفار، در حجة الوداع نمایان بود: «... الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الاسلـم دینـا...» ... امروز کافران از (زوال) آئین شما مأیوس شدند، بنابراین از آنها نترسید و از (مخالفت) من بترسید، امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آئین (جاودان) شما پذیرفتم... . ( بنا بر روایتی از امام باقر علیه‌السّلام این آیه شریفه بعد از نصب حضرت علی علیه‌السّلام به فرمان الهی پیامبر صلی الله علیه وآله، به مقام ولایت و جانشینی خود (پس از حجة الوداع) در غدیرخم ، نازل شده است.
[۸] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
)
[۹] مائده/سوره۵، آیه۳.    
[۱۰] ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۵، ص۲۸۸.    
[۱۱] تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۴، ص۲۶۲.    




۴.۱ - اتمام نعمت

 اتمام نعمت خداوند بر مسلمانان در حجة الوداع، با تعیین امامت و رهبری امام علی علیه السلام شکل پذیرفت: «... الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی...» ...امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم ... . (بنا بر روایتی از امام باقر علیه‌السّلام این آیه شریفه بعد از نصب حضرت علی علیه‌السّلام به فرمان الهی پیامبر صلی الله علیه وآله، به مقام ولایت و جانشینی خود (پس از حجة الوداع) در غدیرخم، نازل شده است.
[۱۲] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
)
[۱۳] مائده/سوره۵، آیه۳.    


۴.۲ - اعلام خلافت حضرت علی وصی

 اعلام جانشینی امام علی علیه‌السّلام از سوی پیامبر صلی الله علیه وآله در حجة الوداع و غدیرخم: «... الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی...» ...امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم ... .
[۱۴] مائده/سوره۵، آیه۳.    
[۱۵] تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج۲، ص۵۲.    
[۱۶] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
[۱۷] نور الثقلین، شیخ حویزی، ج۱، ص۵۸۸.    
[۱۸] الدر المنثور، سیوطی، ج۳، ص۱۹.    
انتخاب جانشین و اعلام آن در حجة الوداع، مهمترین رسالت پیامبر صلی الله علیه وآله: «یـایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک وان لم تفعل فما بلغت رسالته...» ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای ... .
[۱۹] مائده/سوره۵، آیه۶۷.    

رضایت پروردگار، از تعیین جانشینی امام علی علیه السلام از طرف پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در حجة الوداع: «... الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الاسلـم دینـا...» ... امروز کافران از (زوال) آئین شما مأیوس شدند، بنابراین از آنها نترسید و از (مخالفت) من بترسید، امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم ... .
[۲۰] مائده/سوره۵، آیه۳.    

مایوس شدن دشمنان از شکست اسلام، پس از نصب امام علی علیه‌السّلام در حجة الوداع، در جایگاه رهبر آینده مسلمانان: «... الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون...» ... امروز کافران از (زوال) آئین شما مأیوس شدند، بنابراین از آنها نترسید و از (مخالفت) من بترسید... . (کفار، در دین اسلام طمع کرده بودند که آن را از بین ببرند، ولی با نصب مقام ولایت حضرت علی علیه‌السّلام از سوی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در غدیرخم، امیدشان به یأس تبدیل شد.
[۲۱] المیزان، علامه طباطبائی، ج۵، ص۱۷۴ - ۱۷۶.    
)
[۲۲] مائده/سوره۵، آیه۳.    


۴.۳ - اکمال دین

 اکمال دین خداوند بر مسلمانان در حجة الوداع، با معرفی امام علی علیه‌السّلام در مقام رهبر آینده مسلمانان انجام پذیرفت: «... الیوم اکملت لکم...» ...امروز دین شما را کامل کردم... .
[۲۳] مائده/سوره۵، آیه۳.    


۴.۴ - حضور حاجیان

 قرآن کریم در مورد حضور حاجیان، به صورت پیاده و سواره و از راههای دور، در حجة الوداع چنین می فرماید: «واذن فی الناس بالحج یاتوک رجالا وعلی کل ضامر یاتین من کل فج عمیق» مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکبهای لاغر از هر راه دور (به سوی خانه خدا ) بیایند.
[۲۴] حج/سوره۲۲، آیه۲۷.    



۱. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۹.    
۲. ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۰۹.
۳. ↑ تاریخ طبری، ابن جریر، ج۲، ص۴۰۰.    
۴. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۷، ص۱۴۵.    
۵. ↑ روح المعانی، آلوسی، ج۹، ص۱۳۶.    
۶. ↑ نور الثقلین، شیخ حویزی، ج، ص، ح ۷۲.    
۷. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۲۷.    
۸. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
۹. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۰. ↑ ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۵، ص۲۸۸.    
۱۱. ↑ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۴، ص۲۶۲.    
۱۲. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
۱۳. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۴. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۵. ↑ تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج۲، ص۵۲.    
۱۶. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۳، ص۲۷۴.    
۱۷. ↑ نور الثقلین، شیخ حویزی، ج۱، ص۵۸۸.    
۱۸. ↑ الدر المنثور، سیوطی، ج۳، ص۱۹.    
۱۹. ↑ مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
۲۰. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۲۱. ↑ المیزان، علامه طباطبائی، ج۵، ص۱۷۴ - ۱۷۶.    
۲۲. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۲۳. ↑ مائده/سوره۵، آیه۳.    
۲۴. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۲۷.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حجة‌الوداع».    




جعبه ابزار