حُبُک (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُبُک: (وَالسَّمآءِ ذاتِ الْحُبُکِ)برای
«حُبُک» (بر وزن کتب) جمع
«حباک» (بر وزن کتاب)، در لغت معانی بسیاری برای آن گفته شده است، از جمله: راه‌ها و چین و شکن‌هایی که بر اثر بادها روی رمل‌های بیابان، و یا صفحه آب، و یا ابرهای
آسمان پیدا می‌شود.
به موهای «مجعد» نیز «حبک» گفته می‌شود. گاه «حبک» را به معنای زیبایی و
زینت تفسیر کرده‌اند. و همچنین به معنای شکل موزون و مرتب. و ریشه اصلی آن
«حَبْک» (بر وزن کبک)، به معنای بستن و محکم کردن است. به نظر می‌رسد که همه این معانی به یک معنا باز می‌گردد و آن چین و شکن‌های زیبایی است که در میان امواج، ابرهای آسمان، رمل‌های بیابان و موهای سر پیدا می‌شود. و اما تطبیق این معنا بر آسمان، یا به خاطر اشکال مختلف توده‌های ستارگان و صورت‌های فلکی (مجموعه‌هایی از ستارگان ثابت را که شکل خاصی به خود گرفته، صورت فلکی می‌نامند) است. یا به خاطر موج‌های جالبی است که در ابرهای آسمانی پیدا می‌شود، و گاه به قدری زیبا است که مدت‌ها چشم‌های
انسان را متوجّه خود می‌سازد. و یا توده‌های عظیم کهکشان‌ها است که همچون پیچ و خم‌های موهای مجعد، بر صفحه آسمان ظاهر می‌شود؛ مخصوصاً عکس‌های جالبی که دانشمندان به وسیله تلسکوپ‌ها از این کهکشان‌ها بر داشته‌اند، کاملًا موهای مجعد و پیچیده را تداعی می‌کند.
(وَالسَّمَاء ذَاتِ الْحُبُكِ) (
قسم به آسمان كه داراى چين و شكن‌هاى زيباست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه حبک به معنای حسن و زینت است، و به معنای خلقت عادلانه نیز هست، و وقتی به حبیکه یا حباک جمع بسته می‌شود معنایش طریقه یا طرایق است، یعنی آن خط‌ها و راه‌هایی که در هنگام وزش
باد به روی
آب پیدا می‌شود.
و معنای آیه بنا بر معنای اول چنین می‌شود: به آسمان دارای حسن و زینت سوگند می‌خورم. در این صورت این آیه به آیه
(اِنَّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزِینَةٍ الْکَواکِبِ) شباهت خواهد داشت. و بنا بر معنای دوم چنین می‌شود: به آسمان که خلقتی معتدل دارد سوگند. و در این صورت به آیه
(وَ السَّماءَ بَنَیْناها بِاَیْدٍ) شباهت دارد. و بنا بر معنای سوم چنین می‌شود: به آسمانی که دارای خطوط است سوگند. در این صورت به آیه
(وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرائِقَ) نظر دارد.
و بعید نیست که ظهورش در معنای سوم بیشتر باشد، برای اینکه آن وقت سوگند با جوابش مناسب‌تر خواهد بود، چون جواب قسم عبارت است از اختلاف مردم و تشتت آنان در طریقه‌هایی که دارند. هم‌چنان که ظهور قسم‌های سه‌گانه قبل، یعنی
ذاریات و
حاملات و
جاریات، در معنای جری و سیر با جوابش که جمله
(انما توعدون...) است، در معنای جری مشترک است، چون جواب قسم نیز متضمن معنای رجوع و سیر به سوی
خدا می‌باشد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حُبُک»، ص۱۷۷.
